Waarom duurzame energie zo efficiënt is (en fossiel zo kwistig)
Dinsdag vond de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Shell plaats. Het bedrijf doorstond een vracht aan kritische vragen over het klimaatbeleid, mensenrechten en milieu.
Ik schreef vooraf een overzicht van de fabels die Shell de afgelopen tijd heeft verspreid over zijn duurzaamheid. En zojuist verscheen mijn analyse van de vergadering en de druk die aandeelhouders hebben uitgeoefend.
Een advies: als je wilt horen hoe grote energieconcerns hun verantwoordelijkheid nemen en hun financiële macht en technologische kennis inzetten om klimaatverandering aan te pakken, ga niet naar een aandeelhoudersvergadering van Shell.
Wil je geen analyse maar een reportage van de dag lezen? Zie dan dit stuk van Follow the Money. Alleen een korte samenvatting van de dag? Lees dit stuk van de Volkskrant.
NRC Handelsblad publiceerde dinsdag een fascinerend verhaal over Shells vroege klimaatkennis, naar aanleiding van documenten die ik op De Correspondent openbaar heb gemaakt.
Het verhaal bevat een onvergetelijk citaat van de hoofdgeoloog van Shell die in 1962 al concludeerde dat het ‘snel toenemende gebruik van fossiele brandstoffen, waar na verbranding voornamelijk water en kooldioxide van overblijft, tot een ernstige vergiftiging van de atmosfeer’ kan leiden.
De geoloog, Marion King Hubbert, had ook al begrepen dat het ‘maximaal gebruiken van zonne-energie’ een goed alternatief zou zijn. Lees het verhaal hier.
Als je niet in de stemming bent om te lezen: EenVandaag vroeg me op radio en televisie te reflecteren op Shells klimaatkeuzes. Zondag was ik ook te gast bij Vroege Vogels, en maandag bij het lokale radiostation KLAW uit San Francisco.
Komende zaterdag ben ik om 14:00 te gast bij Argos op Radio 1, om samen met Olivier van Beemen (van o.a. Follow The Money) en Emiel Wouterse (Investico) te praten over journalistiek onderzoek naar multinationals. Zij verdiepten zich in respectievelijk Heineken en Unilever.
Tot slot wil ik een experiment van alweer anderhalve week geleden delen. Samen met collega’s Floor Milar en Bart Gloudemans en met twee internationale onderzoeksorganisaties organiseerde ik een briefingvoor journalisten. Wie bovengemiddeld geïnteresseerd is in het concern, kan die briefing hier terugkijken: over Shells vroege klimaatkennis en waarom het bedrijf nu onder vuur ligt.
Klimaatverandering aanpakken is: een spilziek energiesysteem uitzwaaien
Uit duurzame hoek komt ondertussen veel goed nieuws. Niemand zal suggereren dat de overstap naar een volledig duurzaam energiesysteem makkelijk gaat zijn. Maar het wordt wel steeds duidelijker dat het heel goed mogelijk is en talloze voordelen heeft op het bestaande fossiele-energiesysteem.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit deze overzichtsstudie die eerder deze maand verscheen op de website van het wetenschappelijke tijdschrift Renewable and Sustainable Energy Reviews. De auteurs wegen gangbare bezwaren tegen duurzame energie, en zetten daar voordelen tegenover. Een heel belangrijke: de mijnbouw die tot in het einde der dagen nodig is om een fossiele-energiesysteem te voeden van almaar meer brandstoffen, wordt overbodig.
Nog mooier vind ik de weerlegging van een gangbaar argument tegen duurzame energiebronnen: dat ze nooit aan de groeiende vraag van de wereldeconomie kunnen voldoen. Wat hierbij doorgaans wordt vergeten – en dit benoem ik ook in mijn analyse van de Shell-vergadering – is dat gemiddeld twee derde van alle olie, gas en kolen die we nu verbruiken verloren gaat als nutteloze restwarmte voordat we er iets mee kunnen doen.
De auteurs tonen de verliezen die nu gangbaar zijn in het verbruik van fossiele energie, bij de omzetting naar elektriciteit en warmte en in het transport. Ze zetten daar de efficiëntie van een toekomstig volledig elektrisch energiesysteem tegenover (voor bijvoorbeeld vervoer en verwarming gaan we dan elektriciteit gebruiken in plaats van olie en gas).
De rode vlakken bovenin zijn de gemiddelde hedendaagse verliezen: Zoals je ziet is een systeem op basis van hernieuwbare energie veel efficiënter. Dat maakt de uitdaging waar zonne- en windenergie voor staan een stuk overzichtelijker: een aanzienlijk deel van de energie die we nu verbruiken, hoeven we helemaal niet te vervangen.
En de kosten? Forbes concludeerde eind april nog dat duurzame energie nu in alle G20-landen goedkoper is dan fossiel.
Groene energie is geen wondermiddel en geen oplossing voor alle milieuproblemen waarmee we kampen. Hoopgevend is de opkomst ervan wel.
Tot de volgende,
Jelmer
P.S. Tegenlicht afgelopen zondag al gezien? Was een sterke uitzending over de duistere keerzijde van massatoerisme
Correctie 27 mei: een eerdere versie van deze nieuwsbrief stelde dat de diagram van Brown et al ging over verliezen in de ‘productie’ van fossiele energie. Dat moet ‘bij verbruik’ zijn en is aangepast.