Deze onverschrokken Poetin-criticus zette zijn dood in scène
Wij meldden dat Arkadi Babtsjenko is doodgeschoten in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Omdat hij een belangrijke Poetin-criticus was, publiceerden we een portret van hem. Zijn dood blijkt hij met de Oekraïense veiligheidsdienst in scène te hebben gezet – vanwege echte doodsbedreigingen.
‘Arkadi Babtsjenko (1977-2018) ging deze dinsdag even brood kopen. Vlak bij zijn appartement in de Oekraïense hoofdstad Kiev, waar hij sinds 2017 woonde, wachtte een nog onbekende schutter hem op en schoot hem dood.’
Dit bericht ging de wereld over, en ook wij publiceerden (hieronder) een portret van hem opnieuw. Tot onze opluchting bleek woensdagmiddag dat hij zijn dood in scène heeft gezet in samenwerking met de Oekraïense veiligheidsdienst, vanwege serieuze doodsbedreigingen aan zijn adres. Zelfs zijn vrouw dacht dat hij dood was.
Voor de volledigheid, hier het bericht dat wij plaatsten, maar gecorrigeerd. (De vanmiddag doorgevoerde aanpassingen kun je teruglezen in de infocards.)
Babtsjenko is een Russische journalist, kritisch over de cynische kleptocratie van Poetin, en op de annexatie door Rusland van de Krim in 2014, tot dan Oekraïens grondgebied.
De ‘moord’ lijkt op die van de beroemde journaliste en activiste Anna Politkovskaja,* die in 2006 bij haar appartement in Moskou werd vermoord. Babtsjenko groeide in het journalistieke vak op als protégé van Politkovskaja. Beiden waren gevormd door de gruwelen van de oorlogen in Tsjetsjenië, zij als verslaggeefster, hij als soldaat. Zoals ook ex-spion en dissident Alexander Litvinenko* veranderde door zijn ervaringen in Tsjetsjenië. Litvinenko werd enkele maanden na de dood van Politkovskaja in Londen vergiftigd met polonium.
Kiev als toevluchtsoord
Mede door de moord op Politkovskaja en Litvinenko verhuisden veel andere journalisten en dissidenten die zich kritisch over Poetin uitlieten naar Kiev. Maar de stad bracht een aantal van hen niet de veiligheid waarop ze hoopten, blijkt uit een kort lijstje dat The Guardian publiceerde in een artikel over Babtsjenko.
In oktober vorig jaar werd de Tsjetsjeense ex-strijder Amina Okujeva vermoord door een autobom. In maart werd de voormalige Russische parlementariër Denis Voronenkov vlak voor de deur van een hotel in Kiev doodgeschoten – volgens Oekraïense aanklagers op bevel van een Russische maffiabaas, schrijft The Guardian. En in 2016 werd de Oekraïense onderzoeksjournalist Pavel Sjeremet, die kritisch schreef over de regeringen van Oekraïne, Wit-Rusland én Rusland, bij zijn woning in Kiev vermoord door een autobom.
Historisch document
Met de Nederlands-Russische documentairemaakster Masja Novikova maakte ik in 2004 en 2007 documentaires over Politkovskaja en Litvinenko. Masja kwam begin 2014 met het idee om Arkadi een ‘videobrief’ te laten maken voor De Correspondent. Ze ging naar Kiev en vervolgens brak de opstand op het Majdan-plein uit. Het maakte van de film een uniek historisch document.
In de film leren we Babtsjenko kennen als een onverschrokken en vooral: onafhankelijke journalist. Hij vertelt dat hij na zijn jaren bij de Novaja Gazeta, de krant waar Poltikovskaja ook werkte, begon met een blog en een Facebook-pagina die samen al snel 25.000 volgers kregen. Aan de lovende manier waarop hij over de reacties van de lezers praat, merk je dat hij zo bij De Correspondent had kunnen werken.
De film maakt ook duidelijk hoezeer Babtsjenko houdt van Kiev. Toen de grond in Rusland hem in 2017 echt te heet onder de voeten werd, vestigde hij zich daar.
Meer van De Correspondent?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
