Het sprankje hoop van de week: het Europees Parlement beschermt de Noordzee

‘De zee, hij schildert haar niet, zegt hij, omdat ze te veel beweegt.’

Deze zin tekende schrijver Koen Peeters op^* na zijn bezoek aan schilder Peter van Heirseele in zijn atelier in Oostende. Zo’n mooie evocatie van de onmogelijkheid de zee te vangen, ik werd er blij van.

Onlangs las ik in Nausicaá,^* het centrum voor de zee in Boulogne-sur-Mer, dat de oppervlakte van de maan beter in kaart is gebracht dan de bodem van de zee.

De zee, ze is even ongrijpbaar als onbekend.

De zee was het die deze week de golven van het Europese debat hoog deed opspatten. Italië weigerde het reddingsschip Aquarius met 629 uit de zee geplukte migranten de toegang tot haar havens. Als gids voor de zeeslag met begrippen als pushbacks en irreguliere migranten die volgde, schreven collega Maite Vermeulen en ik een lexicon.

De verwikkelingen rond de Aquarius waren het grote thema van de week. Migratie is, zei Frans Timmermans^* in het Europees Parlement, de kwestie die de Europese Unie aan het wankelen heeft gebracht. Alleen als de EU een gezamenlijk antwoord kan vinden, heeft ze toekomst.

Het is maar al te waar. Maar in deze brief wil ik aandacht besteden aan een kleinere kwestie die in het grote geweld van de Europese actualiteit dreigde te verdrinken. Op de stemdagen in het Europees Parlement sturen de fracties persbericht na persbericht rond met hun visie op de stemuitslagen. Aan deze stemming maakten ze evenwel geen woorden vuil: die over natuurbescherming in de Noordzee.

Tegen elektrisch vissen?

Het Parlement sprak zich nochtans luid en duidelijk uit. Met 484 stemmen tegen 77 maakte het bezwaar tegen de afspraken^* die België met de zegen van de Europese Commissie had gemaakt met de vijf landen die in het Belgische deel van de Noordzee vissen: Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland en Denemarken.

‘Het huis stemt een besluit af dat elektrisch vissen mogelijk maakt in sommige gebieden voor de Belgische kust’, twitterde^* de persdienst van de visserijcommissie van het Parlement.

In januari van dit jaar stemde het Europees Parlement voor een totaalverbod op de pulsvisserij – waarbij vissen met kleine stroomstootjes van de zeebodem worden verjaagd.

Waar Europa pulsvisserij alleen op kleine schaal voor wetenschappelijk onderzoek had toegestaan, gaf de Nederlandse overheid in rap tempo vergunningen af voor pulsvissersboten

Volgens Nederlandse berichten was dat een complot^* van de Fransen. Die zagen hun eigen vloot bedreigd door de met de modernste technieken uitgeruste Nederlandse vissers. Daarom hadden ze maar wetenschappelijk ongefundeerde angstverhalen over de pulsvisserij als een massavernietigingswapen de wereld in geholpen.

Maar uit een reconstructie^* van NRC Handelsblad bleek dat Nederland het leed op zijn minst gedeeltelijk aan zichzelf had te danken. Waar Europa pulsvisserij alleen op kleine schaal voor wetenschappelijk onderzoek had toegestaan, gaf de overheid in rap tempo vergunningen af voor pulsvissersboten. Het had daarmee veel kwaad bloed gezet bij andere landen.

Afgelopen week constateerde het EP in de resolutie die het met grote meerderheid aannam dat het nu wel toestaan van de pulsvisserij in de Belgische Noordzee niet in overeenstemming was met het totaalverbod op de pulsvisserij waar het in januari voor had gestemd.

Maar is er dan intussen niet een advies^* van het International Council for the Exploration of the Sea (ICES) gekomen dat het Nederlandse standpunt ondersteunt? Dit wetenschappelijke netwerk voor duurzame visserij stelt dat de schade aan milieu en natuur bij het pulsvissen geringer is dan bij de traditionele boomkor, waarbij een sleepnet aan een metalen buis over de zeebodem wordt getrokken.

Of voor het behoud van Dodemansduim?

Het is ongelukkig dat het besluit van het Europees Parlement alleen wordt gebracht als een actie tegen het pulsvissen, zegt Krien Hansen van Natuurpunt, de Vlaamse variant van Natuurmonumenten aan de telefoon. Waar het om gaat is dat alle bodemberoerende visserijtechnieken, of het nu boomkor of pulsvisserij is, in bepaalde stukken van de Noordzee beter helemaal achterwege blijven.

Zoals in natuurgebied de ‘Vlaamse banken’. Daar liggen bijzondere grindbedden, broed- en kraamkamers voor soorten als de dwerginktvis en de wulk.

Van die zeeslak staat in de haven van Oostende een flink uit de kluiten gewassen beeld, Monument for a Wullok. NRC Handelsblad prees^* het als ‘het icoon van Beaufort 2018’, ‘een monument voor de kracht van de zee’.

De Vlaamse banken zijn Europees beschermde natuur. Dat betekent dat België verplicht is zich in te spannen om de staat van de bijzondere ecoystemen en soorten die zich er bevinden te verbeteren.

België wilde daarom een grotere zone, 4,5 in plaats van 3 mijl voor de kust, vrijwaren van buitenlandse schepen. En bodemberoerende visserij helemaal verbieden in de kwetsbaarste gebieden van het natuurgebied waar de grindbedden liggen.

Maar onder druk van Nederland en Denemarken zwakte het deze maatregelen af, zegt Hansen. De Nederlanders bedongen een uitzondering voor de pulsvisserij, de Denen voor de ‘Deense zegen’. Deze ploegt minder diep in de bodem dan de boomkor, maar veegt wel koralen zoals de Dodemansduim weg.

Natuurpunt deponeerde een klacht^* tegen België bij de Europese Commissie. Die moet, vindt de Natuurorganisatie, het land houden aan de uit de Europese wet voortvloeiende verplichting deze bijzondere natuur te beschermen. Want het is ‘spelen met vuur’, als we de kraamkamers van vissen en oesters schade toebrengen.

Het besluit van het Europees Parlement is in dit licht geen aanval op de Nederlandse pulsvissers, maar een steuntje in de rug voor de mensen die vechten voor het behoud van waardevolle natuur.

Het was daarom, vond ik, bij al het mistroostige nieuws over het politieke gesol met 629 mensen in nood, een besluit dat voor een spettertje hoop zorgde.