Minidocu: Turkije onder spanning. Verliest premier Erdogan de macht?

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Na twaalf jaar alleenheerschappij van de AK-partij staat de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan aan de vooravond van de spannendste maanden van zijn ambtstermijn. Bij de gemeenteraadsverkiezingen deze week en de presidentsverkiezingen aankomende zomer, zal blijken in hoeverre de gebeurtenissen van het afgelopen jaar invloed hebben gehad op zijn populariteit.

Sinds de verkiezingen van 2011, waarbij de AK –partij maar liefst bijna 50 procent van het electoraat achter zich wist te scharen, is zijn populariteit tanende. De AK-partij lijkt geen ander antwoord te hebben op protesten dan een keihard politieoptreden. Inmiddels laat premier Erdogan zich van zijn slechte kant zien door Twitter, YouTube en andere sociale media te blokkeren.

De echte problemen begonnen in de zomer van 2013. Actievoerders wilden voorkomen dat het Gezi-park, een van de laatste overgebleven stadsparken van Istanbul, werd opgeofferd voor een winkelcentrum. De oproerpolitie sloeg met harde hand een demonstratie neer. Bij de onlusten vielen elf doden en achtduizend gewonden, van wie velen ernstig. Uit protest tegen Erdogans optreden gingen mensen in heel Turkije de straat op. Dat de Kalyon Group, de firma die het winkelcentrum zou gaan bouwen, banden onderhoudt met de AK-partij, pleitte ook niet in zijn voordeel.

Ontsla de man die je zoon aanklaagt

Tegelijkertijd werden de geruchten over de zelfverrijking van Erdogan en zijn vertrouwelingen steeds hardnekkiger. Afgelopen december arresteerde de politie tientallen personen in een onderzoek naar corruptie in de bouwsector. De verdachten, waaronder ambtenaren, de burgemeester van een stadsdistrict en de directeur van een staatsbank, waren allen nauw verbonden aan de AK-partij. Bij huiszoekingen vond de politie in totaal 17,5 miljoen dollar in contanten.

Afgelopen december arresteerde de politie tientallen personen in een onderzoek naar corruptie in de bouwsector. De verdachten waren allen nauw verbonden aan de AK-partij

De premier reageerde als een kat in het nauw. Hij ontsloeg de hoofdaanklager toen bleek dat deze ook achter Erdogans zoon aanzat en onthief tientallen politiemensen uit hun functie, waaronder de korpschefs van Istanbul, Izmir en Ankara. Volgens hem is het corruptieschandaal een complot. 

Onder Erdogan kwam de Turkse politiek na jaren van chaos in rustiger vaarwater en steeg de welvaart van het land aanzienlijk. Maar de prijs is hoog. Wie een tegengeluid geeft aan het autocratische bestuur van de premier, wordt gevangen gezet of op andere manieren monddood gemaakt. 

De islamitische agenda van Erdogan

Ook wordt de premier steeds vaker een ‘islamistische agenda’ verweten; hij lijkt steeds verder in te willen grijpen in het privéleven van zijn onderdanen. De alcoholconsumptie is aan banden gelegd, vrouwen worden aangespoord om minimaal drie kinderen te krijgen en na Twitter en YouTube dreigt Erdogan nu ook Facebook af te sluiten, om de ‘leugens’ die daar volgens hem worden verspreid aan banden te leggen. 

De alcoholconsumptie is aan banden gelegd, vrouwen worden aangespoord om minimaal drie kinderen te krijgen Erdogan dreigt nu ook Facebook af te sluiten

In Istanbul wordt inmiddels wekelijks gedemonstreerd tegen Erdogan. Daarbij komen vier kritiekpunten keer op keer terug: zijn autoritaire optreden, zijn minachting voor de wet, het ontbreken van vrijheid van meningsuiting en ten slotte zijn bouwprojecten, die volgens velen alleen maar dienen om de zakken van hem en zijn vrienden te vullen. Gastcorrespondent en filmmaker Wilfried Koomen maakte twee jaar geleden een serie over Turkije voor de NTR. Voor De Correspondent keerde hij terug om een portret te schetsen van Erdogan aan de hand van deze vier aspecten. 

In de komende twee weken komen in mijn videotuin ook enkele gedupeerden van Erdogans bewind persoonlijk aan het woord. Deze week zijn dat Çağdaş Küçükbattal en Beycan Taşkıran, die aan den lijve ondervonden hoe de politie optrad bij de Gezi-protesten.

Daarna spreken we Selim Yavuz, wiens vader slachtoffer werd van de zogenoemde Voorhamerzaak uit 2010. Hierin werden 367 personen uit de Turkse legertop gevangen gezet vanwege vermeende plannen voor een staatsgreep. Journalisten die bekend waren met het bewijsmateriaal, en de Voorhamerzaak durfden te omschrijven als een schijnproces van de AK-partij om af te rekenen met politieke tegenstanders, belandden eveneens in de gevangenis.