In de vrachtterminal van Lagos zag ik hoe Europa migranten tegenhoudt
Soms weet je niet of je ergens symboliek in moet lezen, of niet.
Enkele weken terug stond ik op het asfalt van de Hajj Cargo Terminal, op het internationale vliegveld van Lagos, tussen de hangars van DHL en Aviance Import. Ik wachtte er geen goederen of poststukken op, maar een vlucht met 160 mensen.
160 Nigeriaanse migranten, die op weg naar Europa niet verder zijn gekomen dan Libië. Daar zijn ze opgepakt, gevangen gezet en met financiering van de Europese Unie teruggevlogen naar Nigeria. Aankomstplaats: de vrachtterminal.
Ik herhaal: soms weet je niet of je ergens symboliek in moet lezen, of niet.
De EU als duivel én verlosser
De EU ziet het financieren van deze vluchten als een humanitaire daad. En dat is ook zo: de migranten worden in Libië onder de meest gruwelijke omstandigheden gevangen gehouden door milities. De mannen die ik ontmoette op het vliegveld spraken van martelingen, moorden, verkrachtingen. Van maandenlang geen daglicht zien.
Maar het perverse is: de EU heeft deze humanitaire crisis mede veroorzaakt. Met Europees geld worden Libische groepen betaald om migranten te arresteren – en zelfs detentiecentra worden gebouwd met euro’s.
Zo is de EU in deze crisis zowel duivel als verlosser.
Die tweestrijd zag ik ook terug in de gezichten van de terugkeerders. Er sprak een vreemde mengeling uit van blijdschap (we leven nog, we zijn nu veilig) en verdriet (we hebben het niet gehaald, we zijn weer terug bij af).
Ik schreef een reportage over mijn avond op het vliegveld, mijn ontmoetingen met de terugkeerders, en het EU-beleid dat daarachter schuilgaat.
Wat gebeurt er met al die teruggevlogen migranten?
Het terugvliegen van migranten die Europa nog niet eens gehaald hebben, is het nieuwste hoofdstuk in het Europees migratiebeleid. Sinds eind vorig jaar zijn er alleen naar Nigeria al 46 vluchten vanuit Libië georganiseerd, met aan boord in totaal zo’n 9.000 migranten.
Wat betekent dit beleid op de lange termijn, vraag ik me af. Wat gebeurt er met deze mensen als ze terugkomen van een mislukte reis? En bereikt dit EU-beleid de doelen die het nastreeft?
Om op deze vragen antwoord te vinden, ga ik de mannen die ik ontmoette op het vliegveld langer volgen. En zal ik met zoveel mogelijk terugkeerders in gesprek gaan.
Stel je vragen aan Cyril, die op deze vlucht terugkeerde
Een aantal van hen heb ik inmiddels thuis opgezocht. Zoals Cyril, die na zijn terugkeer is ingetrokken bij zijn oom en tante in Benin City, een stad op zo’n vijf uur rijden van Lagos.
Cyril (44) vertrok een jaar geleden, samen met zijn vrouw richting Europa. In Libië werden ze gedwongen te werken om voor hun oversteek te betalen. Uiteindelijk belandde hij in handen van de Libische politie, en zat twee maanden en vier dagen in een piepkleine cel met vijftig anderen. Zijn vrouw raakte hij kwijt – zij zit nog steeds vast in Libië.
Nu hij terug is, kijkt Cyril met spijt terug op zijn reis. Maar hij wil nog steeds naar Europa. In dit portret tekende ik Cyrils verhaal op. Je kunt hem onder het artikel ook al je vragen stellen: hij beantwoordt die graag.
Stel ook je vragen aan Edwin, die blij is dat zijn broertjes in Italië in detentie zitten
Vorige week publiceerde ik in mijn serie Het gezicht van migratie ook een portret van Edwin. Deze ‘achterblijver’ heeft twee broertjes die succesvol zijn overgestoken naar Italië. Daar zitten zij nu, in afwachting van hun asielprocedure, in een detentiekamp.
Elke maand sturen ze de 50 euro die ze ontvangen van de Italiaanse overheid terug naar huis. Dat is een godsgeschenk voor Edwin en zijn familie.
En zo laat het verhaal van Edwin de andere kant zien van de migratie naar Europa: de kant van de achterblijvers, die met relatief kleine bedragen hun leven al zien verbeteren.
Ook Edwin kunnen jullie vragen stellen. (Overigens wil ik nogmaals jullie aandacht vestigen op de geweldige illustraties bij deze serie portretten, getekend door de Nigeriaanse illustrator Toby Emmanuel. )
Tot slot...
... crosste ik vorige week samen met journalist Austen achterop een okada (ofwel: motortaxi) door de deelstaat Edo, om onderzoek te doen naar de rol van juju of voodoo in migratie. Mochten jullie hier veel van weten, of mij boeken of experts kunnen aanraden, dan hoor ik het heel graag!
