Beste,

De afgelopen weken heb ik aan mijn manuscript gewerkt. Nu ligt het bij de redacteur en zijn we dus weer een stapje dichterbij de publicatie. 🎈

Een belangrijke vraag voor deze ronde was: wordt mijn boodschap wel duidelijk genoeg? Wat het zo lastig maakt is dat mijn boodschap genuanceerd is. Ja, we moeten cijfers in twijfel trekken. Maar nee, we moeten ze niet bij het vuilnis zetten.

Het is een moeilijke balans. Zaai je te veel twijfel, dan is het risico dat mensen zeggen ‘zie je wel, feiten bestaan niet’. Olie op het vuur in tijden van post-truth, nepnieuws en ‘alternatieve feiten’.

Maar twijfel is tegelijkertijd essentieel. Juist nu. Want het is ook de tijd waarin we steeds meer beslissingen overlaten aan algoritmes. Blind varen op het oordeel van zulke rekenmethodes, dat lijkt me gevaarlijk.

Handelen in twijfel

Dus heb ik een heel hoofdstuk gewijd aan deze spanning. Daarin schrijf ik over de tabaksindustrie, die twijfel als wapen gebruikte tegen het wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen van roken. Door steeds maar te zeggen ‘meer onderzoek is nodig’ konden ze sigaretten blijven slijten zonder verantwoordelijkheid te nemen.

Het is een wapen dat ook op andere plekken wordt gebruikt, beschrijven Naomi Oreskes en Erik Conway in hun boek In de olie-industrie bijvoorbeeld. En Donald Trumps regering heeft het regelmatig over het belang van ‘sound science’. Waar die term vandaan komt? De tabaksindustrie.

Het is om misselijk van te worden. Letterlijk. Toen ik las, een boek van historicus Robert Proctor over de tabaksindustrie, moest ik het boek regelmatig even wegleggen omdat ik er fysiek onpasselijk van werd.

Galileo’s middelvinger

Tegenover het gevaar van te veel twijfel staat het gevaar van te weinig. in The New York Times hoe ze wetenschappers probeerde te spreken over de eventuele onverwachte gevolgen van vaccinaties.

Wat bleek: veel onderzoekers waren zo bang dat hun onderzoek zou worden opgepikt door anti-vaccinatie-activisten dat ze zichzelf censureerden. Onderzoek dat was bedoeld om vaccinaties veiliger en effectiever te maken, werd zo onder de pet gehouden of fel veroordeeld.

Ook dit is iets wat je op meerdere plekken in de wetenschap terugziet. Alice Dreger schrijft in over wetenschappers die worden verketterd, tot doodsbedreigingen aan toe, als ze met bevindingen komen die controversieel zijn in hun vakgebied.

Dregers boek is een absolute aanrader. Het liet mij heel anders kijken naar de wetenschap en het is ook nog eens razend spannend geschreven. En het helpt je na te denken over de vraag: waar ligt de grens tussen wetenschap en activisme?

Intussen kauw ik nog even door op het vraagstuk ‘twijfel’. Heb jij hier gedachten over? Deel ze onder deze nieuwsbrief.

Leestips

Ik heb de afgelopen weken veel geschreven maar weinig gelezen. Een feestje dus, om deze week mijn achterstand in te halen. Dit waren mijn favoriete artikelen:

  • in de Volkskrant twee onderzoekers over nepnieuws en laat zelf in het interview zien wat er allemaal ‘nep’ is. Mooi inkijkje in het werk van een journalist.
  • Een van National Geographic over slaap, met fascinerence feitjes zoals dat dolfijnen maar met één hersenhelft tegelijk slapen en dat we tijdens de REM-slaap letterlijk psychotisch zijn.
  • Rosanne Hertzberger houdt in NRC vóór vaccineren maar tégen het verplichten ervan.

Tot slot...

... Nobelprijswinnaar Paul Krugman over macroeconomie in een achtbaan. Weinig te leren, veel te lachen. De editie met een Moby Dick-expert is dan weer verbazingwekkend informatief (voor een achtbaanrit).

YouTube
Stephen Colbert interviewt Andrew Delbanco over Moby Dick.
Deze nieuwsbrief liever in je inbox? Als correspondent Ontcijferen onderzoek ik de getallenwereld. In mijn nieuwsbrief houd ik je op de hoogte van wat ik schrijf, zie, hoor en lees. Een vast onderdeel: #NerdAlert, voor de getallenliefhebbers. Schrijf je in voor mijn nieuwsbrief