Geen migrant noemt zichzelf een migrant
Ik ben nu bijna vier maanden in Nigeria, en heb mezelf inmiddels een nieuwe taal geleerd. Niet het Yoruba, Igbo of Hausa (ik doe mijn best), maar een nieuwe woordenschat om over migratie te spreken.
Want hoe meer migranten ik hier interview, hoe meer ik doorkrijg dat we totaal andere woorden gebruiken.
Neem bijvoorbeeld een ‘mensensmokkelaar’. Dat noemen ze hier een ‘travel agent.’
In Europa ‘in de illegaliteit’ zitten? Dat heet hier ‘to blend in.’
Of de absolute basis: het woord ‘migreren’ zelf. Dat noemt men hier ‘to travel out.’‘Taal is nooit neutraal. Het stuurt ons denken en ons handelen. Daarom maakte ik een woordenboekje van de termen die migranten zelf gebruiken om over hun reis te spreken. Want woordkeuze toont ons waar we consequent langs elkaar heen praten.
De discussie onder mijn artikel was minstens zo interessant als de woordenlijst. Een lid in Griekenland vertelt dat ze daar niet van ‘vluchtelingen’ maar van ‘inwoners’ spreken, een ander wijst op het verschil tussen actief en passief taalgebruik als het over migranten gaat (ze ‘worden’ gesmokkeld versus ze ‘reizen’), en een communicatiedeskundige wijdt uit over of taal nu wel of niet neutaal kan zijn. En voor de liefhebber ontstond er een flinke discussie over de kleur lila (maar wat dat met migrantentaal te maken heeft moet je zelf maar lezen).
Overigens publiceerden we ook een prachtig fotoproject bij het woordenboek, van de hulporganisatie Fish Out of Sea. Zij gaven migranten een wegwerpcamera, met een opdracht: leg vast wat thuis is, wat vluchten is, wat de toekomst is. De foto’s laten ons door de ogen van de migranten zelf kijken.
Jullie beste toevoegingen aan ons migratielexicon
Een paar weken terug voerde ik ook al zo’n semantische discussie, maar dan over het Europees migratiebeleid. Samen met correspondent Tomas Vanhesteontleedde ik welke problemen er schuil gaan achter het migratiejargon van de EU. We eindigden met een oproep: welke termen hadden we nog over het hoofd gezien?
Deze week zette ik de drie beste toevoegingen voor jullie op een rij: ‘opvang in de regio’, ‘vrijwillige terugkeer’ en ‘migratieplatforms.’
Die tweede is mijn favoriet. Politicoloog Saskia Bonjour van de Universiteit van Amsterdam wees mij namelijk op de intens tegenstrijdige definitie die Eurostat hanteert voor ‘vrijwillige terugkeer’: het zijn mensen die ‘vrijwillig gehoorzamen aan de verplichting om terug te keren’. Vrijwillig tot iets verplicht zijn, dat kan niet, merkt deze Correspondentlezer terecht op.
Ontmoet Chylian, die blij is dat ze Europa niet haalde
In mijn serie Het Gezicht van Migratie, sprak ik vorige week met Chylian, de eerste migrant die ik hoorde zeggen dat ze dolblij was dat ze Europa niet haalde.
Eigenlijk wilde ze niet migreren, maar ze werd overgehaald door haar nichten, die al jaren in Europa wonen. Haar reis liep dood in een Libische gevangenis. Nu ze terug is in Nigeria realiseert ze zich dat haar nichten haar de prostitutie in probeerden te lokken.
Jullie kunnen Chylian onder het artikel al je vragen stellen. De interacties die dat oplevert, vind ik heel bijzonder. Zo stelde een Correspondentlid de vraag welke rol de kerk speelt in het verspreiden van (mis)informatie over migratie. Chylians antwoord lees je hier.
Meer migratieleesvoer
Voor de totale migratienerds onder jullie nog enkele leestips die ik de afgelopen tijd verslond.
- In een reportage voor de Süddeutsche Zeitung, die dit jaar de European Press Prize won, volgt Michael Obert de warlord die de Libische kustwacht runt, en namens de Europese Unie migranten uit de Middellandse Zee vist. Het stuk is een briljante blik op de dubieuze partners waar de EU mee samenwerkt en leest als een thriller – inclusief vuurgevecht.
- Onderzoeksinstituut Clingendael publiceerde recent dit dossier over migratie. Tien experts komen aan het woord over migratie naar Europa en de rol van de EU.
- De New York Times was afgelopen week in Niger – sinds kort de favoriete EU-partner als het over het stoppen van migratie gaat. Journalist Joe Penney laat knap zien hoe de samenwerking met de EU voor de Nigerse economie en stabiliteit desastreuze gevolgen heeft.
- Dankzij de tip van een lezer (dank Nic!) ontdekte ik een nieuw onderzoek van Afrobarometer, over hoe Nigerianen naar migratie kijken. Eén op de drie Nigerianen blijkt emigratie te hebben overwogen – interessant genoeg zijn dat vooral de hoogopgeleiden.
Tot slot...
... is mijn artikel over Benin City – de stad waar verreweg de meeste Nigeriaanse migranten naar Europa vandaan komen – in het Deens vertaald (en zelfs als Deens luisterverhaal ingesproken). Voor de liefhebber die Deens leest of er Deense vrienden op nahoudt vind je Hvis du virkelig vil forstå migration, skal du forstå denne by i Afrika hier.
Tot de volgende!