Snel verduurzamen bespaart de samenleving geld (en meer actuele inzichten over klimaat en energie)
Ik zou de extreem hete zomer ervan de schuld kunnen geven dat ik al even geen nieuwsbrief meer heb verstuurd – hitte is niet goed voor productiviteit.
Maar de echte reden is dat ik de afgelopen maanden heb gewerkt aan projecten waarover tussentijds niet veel te melden viel. In deze nieuwsbrief praat ik je bij en geef ik een overzicht van recente verhalen en actuele ontwikkelingen op het terrein van klimaatverandering, duurzaamheid en de energietransitie.
Een van de tofste dingen meld ik direct: Californië – de vijfde economie ter wereld – heeft deze week aangekondigd in 2045 geheel klimaatneutraal te willen zijn. Hier lees je wat dat betekent.
Lekkende boorputten en hoe ze het klimaat belasten
Dan een groot verhaal dat gisteren op De Correspondent verscheen – de vrucht van maandenlang onderzoek. Dat begon bijna een jaar geleden, toen ik een tip en interne documenten in handen kreeg over lekkende boorputten.
Niet direct een onderwerp waar mijn hart sneller van ging kloppen, maar wel belangrijk, bleek mij al snel. Want als een boorput lek is, kan dat voor verontreiniging in de bodem zorgen en er kan methaan de lucht in gaan, een broeikasgas dat veel schadelijker is dan het bekendere CO2.
‘Iedereen weet dat uiteindelijk elke put gaat lekken’, zei een bron. ‘Maar het is in niemands belang daarover te praten.’
Uit de documenten en een video-opname van een lekkende put van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) bleek dat dit probleem ook in Nederland speelt en dat Shell op zoek is naar oplossingen.
Het onbetrouwbare cement
Het onderzoek spitste zich toe op cement, de grondstof die in alle miljoenen boorputten op aarde gebruikt wordt en die steeds onbetrouwbaarder wordt naarmate het veroudert.
Met onderzoeksjournalist Mira Sys en financiële steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (FBJP), dook ik in de puttenkwestie. Het resultaat lees je hier.
Onze conclusie is dat dit probleem nu vooral prangend is in Noord-Amerika en andere regio’s waar de regels niet zo streng zijn. Dat werd onlangs nog eens bevestigd: een dag voor publicatie van ons verhaal maakte het Witte Huis bekend dat de VS het gemakkelijker wil maken voor olie- en gasbedrijven in de VS om methaan uit te stoten.
Wat er verder over het klimaat verscheen op De Correspondent
Dan naar andere publicaties over het klimaat op De Correspondent. Gedurende de hele zomer hebben correspondenten boeken getipt. Ik schreef over Oryx and Crake van de Canadese schrijfster Margaret Atwood. Zij schetst een wereld die mede door klimaatverandering ingrijpend is veranderd, en toch ook akelig herkenbaar is. Lees mijn tip hier.
Verder schreven zowel Joris Luyendijk (die ik sinds deze maand mijn collega mag noemen!) als Arjen van Veelen over de opwarming en de moeite die we individueel en collectief hebben om de juiste keuzes te maken. Ik ging met beide in gesprek, de dialogen die volgden lees je hier en hier terug (mits je lid bent en bent ingelogd).
En nu we het toch over gesprekken hebben: heb je het nieuwe gesprekkendashboard op De Correspondent al gezien? Mocht je het eens willen proberen maar geen lid zijn: je kunt een gratis proeflidmaatschap voor een maand activeren via de link corr.es/mommers en met de code jmdc87. Stopt vanzelf weer.
Verhalen die ik elders las en boeiend vond
The New York Times Magazine publiceerde begin augustus een ultralang en subliem geschreven verhaal over hoe de klimaatwetenschap begin jaren tachtig in de VS tot wasdom kwam en hoe de Amerikaanse politiek erop reageerde.
In het decennium tussen 1979 en 1989 hadden we de kans om de aarde te redden, stelt schrijver Nathaniel Rich, maar we deden het niet.
Het stuk is met 31.000 woorden eigenlijk een dun boek, reken op een leestijd van 2,5 uur. Maar het is erg de moeite waard. Lees het hier. Journalist-activist Naomi Klein schreef een goede kritiek op het stuk, en de schrijver zelf vertelde in de podcast Longform hoe hij het schreef.
The Economist beschreef in scherpe bewoordingen waarom de wereld ‘de oorlog tegen klimaatverandering’ aan het verliezen is. Het tijdschrift besteedde apart aandacht aan de situatie in India, waar goed te zien is hoe moeilijk het is om van fossiele brandstoffen als energiebron af te komen als je er eenmaal in hebt geïnvesteerd. Steenkool en duurzame energie blijven daar voorlopig naast elkaar bestaan. Bloomberg merkte op dat dat grote financiële risico’s creëert, omdat veel steenkoolcentrales niet concurrerend meer zijn.
The Guardian publiceerde een boeiende nieuwe column van George Monbiot, over de verwarring onder consumenten over wat ‘een duurzame keuze’ is. Betere wegwerpkoffiebekers zijn geen oplossing, schrijft hij.
Trouw publiceerde de ‘Duurzame Troonrede’ van Volkert Engelsman, die hij op 4 september uitsprak in Den Haag. Hij breekt een lans voor een inniger samenwerking tussen de ‘duurzame’ sector en de financiële. Want pas als we de werkelijke (milieu)kosten van onze consumptie meerekenen, komt echte duurzaamheid in beeld.
Het Financieele Dagbladpubliceerde een interview met Shell-bestuurder Maarten Wetselaar, die de divisie ‘New Energies’ leidt en in de krant uitlegt hoe Shell een rol denkt te spelen in het schone energiesysteem van de toekomst.
Wat nu speelt en relevant is
Nederlands klimaatbeleid.Deze week maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend dat de Nederlandse CO2-uitstoot nog altijd op hetzelfde niveau ligt als in 1990. Actiegroep Urgenda luidde terecht de noodklok hierover.
Opvallend is dat volgens het CBS de uitstoot van ‘andere broeikasgassen’ zoals methaan en lachgas zijn gehalveerd vergeleken met 1990. Terwijl uit recente metingen waarover De Correspondent eerder schreef blijkt dat de methaanuitstoot minder snel is gedaald dan de overheid meldt.
Een recente studie bevestigt dat. Metingen die in 2016 werden uitgevoerd door onderzoekers van onder andere TNO en die afgelopen maand werden gepubliceerd, laten zien dat de uitstoot van methaan in het gaswinningsgebied in Groningen tien keer zo hoog ligt als de officiële rapportage suggereert.
De officiële registratie van broeikasgassen moet op termijn worden bijgesteld, lijkt me, om recht te doen aan dit soort nieuwe metingen – en dan zal Nederland een nog ingrijpender klimaatbeleid moeten voeren dan nu, wil het de gestelde doelen halen.
Klimaatwetenschap. Begin augustus kwam de onderzoeksgroep van Johan Rockström van het Stockholm Resilience Centre naar buiten met een verhelderende paper over de manieren waarop de klimaatopwarming zichzelf versterkt, en wat we daaraan kunnen doen. The Guardian deed verslag.
Een onderzoeksgroep van Harvard liet zien dat de voedingswaarde van belangrijke gewassen als rijst en tarwe afneemt als de CO2-concentratie blijft stijgen. Politico schreef daar eerder al over, en de Verenigde Naties waarschuwden deze week voor ondervoeding als gevolg van klimaatverandering.
Klimaat & economie. Het aantal organisaties dat bewust ‘fossielvrij’ belegt neemt toe, blijkt uit een nieuwe inventarisatie. Dat is maar goed ook want in de transitie naar duurzaamheid is een hoop geld te verdienen.
Uit een lijvig nieuw rapport van The Global Commission on the Economy and Climate blijkt dat een snelle transitie naar duurzaamheid zichzelf dubbel en dwars terugbetaalt door de klimaatschade die zo wordt voorkomen, door nieuwe banen en de gezondheidsvoordelen van schone lucht. Het rapport is inspirerend en leest lekker weg. Voor een goede samenvatting kun je bij Vox terecht.
In juni publiceerde ons eigen Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de kosten van milieuschade voor de Nederlandse economie, die jaarlijks op 31 miljard euro worden geschat.
Goed nieuws in deze categorie: de CO2-uitstoot in Europa wordt duurder. Het Europese emissiehandelssysteem dat een prijskaartje hangt aan CO2-uitstoot begint eindelijk te werken, schreef de Volkskrant.
Analyse van de Britse denktank Carbon Tracker suggereert dat gascentrales door de hogere CO2-prijs beter kunnen concurreren met kolencentrales, terwijl de denktank Sandbag berekende dat nieuwe windmolens en zonnepanelen dankzij de hogere CO2-prijs kunnen concurreren met bestaande kolen- en gascentrales.
Kortom: de energievoorziening wordt minder vies door de hogere CO2-prijs, precies zoals beoogd. Nu moet de verduurzaming alleen nog sneller gaan.
Wat er binnenkort aankomt
Op dit moment ben ik bezig met een reeks interviews, de verduurzaming van De Correspondent zelf en een verhaal over de hete zomer van 2018. In deze oproep vroeg ik jullie ervaringen van de hitte veel dank aan iedereen die heeft gereageerd.
Tot slot mooi nieuws: op 25 september verschijnt ons nieuwste boek Dit was het nieuws niet. Een boek vol verhalen die het journaal niet hebben gehaald, maar wel inzicht geven in hoe de wereld werkt.
Het is een Gesamtkunstwerk van alle correspondenten en verschijnt ter gelegenheid van ons vijfjarig bestaan. Als je lid bent, krijg je het e-book automatisch opgestuurd. Als je eerder lid bent geweest maar nu niet meer, geven we het je graag cadeau – want ook jouw steun heeft ons werk mogelijk gemaakt. De papieren versie kun je hier voorbestellen.
Tot de volgende!
Jelmer