Het anti-migratiefront heeft allang gewonnen

In de bossen bij het dorp Villers-sur-Lesse, ruim tweehonderd kilometer van de Belgische kust, verbergen zich^* zo’n vijftig migranten. Ze willen de oversteek naar Engeland maken, maar zijn op de vlucht voor de Belgische politie.

Villers-sur-Lesse is zeker niet de enige plek in België en Frankrijk waar migranten aan de aandacht van de autoriteiten proberen te ontsnappen. Verspreid over deze landen – en tegenwoordig ook in Nederland leven groepjes migranten in kleine kampementen. Op snelwegparkings trachten ze aan boord van trucks te kruipen die naar het beloofde land gaan, het Verenigd Koninkrijk.

De Belgische regering kondigde afgelopen week aan dat het een nationaal centrum voor deze zogeheten transmigranten opent in Steenokkerzeel. Alle migranten die de politie ergens in het land arresteert, zullen naar dit gesloten centrum gebracht worden. Het ligt op een steenworp afstand van luchthaven Zaventem, vanwaar ze het land uitgezet kunnen worden.

De verantwoordelijke ministers hadden hun plan nog maar net wereldkundig gemaakt of de politie pakte 97 transitmigranten op bij een grote actie^* waarbij zelfs drones werden ingezet.

De geruchten willen dat de regering voor de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober ook een daad wil stellen door het Maximiliaanpark te ontruimen. Daar verzamelen zich nu elke avond honderden migranten, op zoek naar een gastgezin dat hun een slaapplaats voor de nacht wil bieden.

In West-Europa dezelfde tendens als in Hongarije

In humanistische kringen maken we ons tegenwoordig druk over de manier waarop Viktor Orbán in Hongarije de hulp aan vluchtelingen criminaliseert. We reppen van de opkomst van een anti-migratiefront, en kijken dan vooral naar Centraal- en Oost-Europa. Maar in West-Europese landen zien we dezelfde tendens.

Neem België. De Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie is Theo Francken. Hij is fel pleitbezorger van zogeheten pushbacks. ‘Wij moeten die boten allemaal terugsturen. Wij moeten artikel 3 uit het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens op de een of andere manier proberen te omzeilen’, zei hij vlak voor een Europese bijeenkomst met zijn Europese collega’s.

Het leidde tot een storm van verontwaardiging. Maar feitelijk is wat hij voorstaat al Europees beleid, betoogde ik eerder.

We hebben de pushbacks uitbesteed, door samen te werken met de Libische kustwacht die ervoor moet zorgen dat zo weinig mogelijk boten de Europese kusten bereiken.

De vluchtelingen en migranten die toch door de mazen van het net weten te glippen, zien we als ongenode gasten. Toen Italië in augustus andere Europese landen dreigde zijn bijdrage aan het EU-budget niet meer te betalen als ze niet meer mensen zouden opnemen die net op zee waren gered door het schip Diciotti, zei Francken:^* ‘België neemt onder geen beding meer illegale migranten op.’

Voor de Belgische staatssecretaris Theo Francken is iedereen die naar Europa probeert te komen ‘illegaal’

De mensen op deze boot kwamen vooral uit Somalië en Eritrea. Asielzoekers uit deze landen krijgen doorgaans erkennning als vluchteling in de EU, gezien de gevaren die ze in eigen land lopen. Maar voor Francken is iedereen die naar Europa probeert te komen ‘illegaal’.

Hetzelfde etiket krijgen de migranten in de bossen bij Villers-sur-Lesse opgeplakt. Bijna iedereen denkt dat dit label in dit geval volledig gerechtvaardigd is. Dit zijn immers mensen die niet in België maar in Engeland willen zijn, en die ook het recht niet hebben hier te zijn, want ze kunnen hier geen asiel aanvragen. Ze kwamen immers eerst aan in Italië of Griekenland, en volgens de Dublinregels hadden ze daar asiel moeten aanvragen.

Dit is precies wat Aisa uit Darfour in het bos bij Villers-sur-Lesse uitlegde aan de verslaggever van de Belgische krant Le Soir: ’Ik weet dat ik mijn leven elke dag in gevaar breng. Maar ze namen mijn vingerafdrukken af in Italië. Een vriend van mij vroeg asiel aan in België. Maar ze weigerden hem en willen hem nu terugsturen, vanwege Dublin. Wat kan ik anders doen?’

Gevolg van een ontbrekend Europees asielbeleid

Dat de transmigranten zich verstoppen in de Belgische bossen is een direct gevolg van een gebrek aan een echt Europees asielbeleid. De vluchtelingenkampen in Italië en Griekenland zitten overvol omdat de Europese leiders geen overeenstemming kunnen bereiken over de herverdeling van asielzoekers.

Migranten die daar aankomen, weten dat het eindeloos lang zal duren als ze daar asiel aanvragen en dat de kansen om er een fatsoenlijk leven op te bouwen minimaal zijn. Daarom reizen ze verder naar andere Europese landen, waar ze niet kunnen blijven vanwege Dublin.

Met hekken, honden en high tech, en met financiële steun uit het Verenigd Koninkrijk, proberen België en Frankrijk het de migranten onmogelijk te maken de Engelse kust te bereiken. Precies zoals de Europese Unie vluchtelingen en migranten ervan wil weerhouden de Zuid-Europese kusten aan te doen. Met de EU-Turkijedeal sloot het de route af voor mensen die uit Azië komen. En door de samenwerking met de Libische kustwacht probeert het de mensen die uit Afrika komen een halt toe te roepen.

Het anti-migratiefront heeft gezegevierd in Europa. De Europese landen zijn niet in staat het eens te worden over een gemeenschappelijk asielbeleid. De enige oplossing die ze zien is de grenzen afsluiten.

Maar dat feit verbergen ze achter verhullende woorden. Theo Francken zegt dat hij ‘illegale migratie’ wil stoppen. De andere Europese leiders hebben het iets gemaskeerder over ‘irreguliere migratie’. Maar er zijn nauwelijks manieren om op ‘legale’ of ‘reguliere’ wijze naar Europa te komen. Dus is iedereen die daar in slaagt ‘illegaal’ of ‘irregulier’.

Vuile handen

De politieke consensus is dat er geen alternatief is, dat we vuile handen móeten maken omdat anders horden migranten Europa zullen overspoelen. En de consensus is dat dit een dubbele bedreiging is. Want 1: we kunnen de verzorgingsstaat niet overeind houden met te veel nieuwkomers. En 2: zij zijn anders, zij delen onze Europese waarden niet, als zij met teveel zijn, is het onmogelijk hen in onze samenleving te integreren.

Het eerste argument is nogal speculatief. De meeste studies^* laten zien dat migranten bijdragen aan de samenleving en welvaart helpen creëren.

Het tweede argument is even speculatief. Natuurlijk is integratie soms een ingewikkeld en pijnlijk proces, maar op den duur gaan nieuwe groepen op in de samenleving.

Het aandeel van mensen met een migratie-achtergrond steeg in Nederland tussen 2008 en 2017 van 19,6 naar 22,1 procent. Toch wijst onderzoek^* uit dat de Nederlandse samenleving een high trust society is, geluk er geheel gewoon is en het land door de bank genomen welvarend, stabiel en harmonieus is.

Het grote gevaar zijn niet zij maar wij, die gedreven door angst de basisprincipes van de rechtsstaat overboord gooien

De bedreiging voor Europese waarden komt niet van buiten maar van binnen. Het grote gevaar zijn niet zij maar wij die opgezweept door makelaars in angst basisprincipes op het gebied van de rechtsstaat en het recht op asiel overboord gooien.

Terug naar Villers-sur-Lesse. Een dorpeling wilde de enige publieke waterbron achter de kerk afsluiten om te voorkomen dat migranten naar het dorp kwamen om er water te drinken en hun tanden te poetsen. Maar de pastoor weigerde dat te doen. Andere burgers delen maaltijden, fruit en brood uit achter de kerk en nodigen de migranten in hun huizen uit om hun mobiele telefoons op te laden.

In Nederland is het dezer dagen gebruikelijk zulke mensen sarcastisch Gutmenschen te noemen. Ik denk juist dat zij degenen zijn die de Europese waarden echt verdedigen. Een Europa dat het vluchtelingen nagenoeg onmogelijk maakt asiel aan te vragen en weigert de hongerigen te spijzen en de dorstigen te laven, is zijn naam niet waard.

Dit is een vertaalde en licht bewerkte versie van een tekst die ik uitsprak bij een bijeenkomst over het de opkomst van het anti-migratiefront in Europa.