Wakker worden in Lagos, de grootste stad van Nigeria, was een vreemde ervaring op zaterdag. In deze stad waar de claxons van 21 miljoen auto’s je normaal gesproken wakker toeteren, was het stil. Geen enkel geluid. Of toch – ik hoorde vogeltjes.

De reden: de Nigeriaanse presidentsverkiezingen. Van 6 uur ’s ochtends tot 6 uur ’s avonds was er op de verkiezingsdag een autoverbod afgekondigd in de stad. De anders altijd lawaaiierige brug waar mijn huis op uitkijkt lag nu idyllisch uitgestorven in een laagje smog boven de lagune. Alsof ik plots in een post-apocalyptische aflevering van The Walking Dead zat.

Maar dat was niet de enige reden dat het een vreemde dag was om wakker te worden. Want het eerste wat mijn man tegen me zei, was: ‘De verkiezingen gaan niet door.’

De verkiezingsdag die had moeten plaatsvinden, was afgelast terwijl we lagen te slapen. En uitgesteld tot 23 februari.

Nu heb ik in mijn leven al vaak in de krant gelezen over ‘uitgestelde verkiezingen’ in Afrikaanse landen. Daarbij stelde ik me vooral het voor de hand liggende voor: schade voor de geloofwaardigheid van de verkiezingen en oplopende spanningen die mogelijk tot geweld leiden.

Maar nu ik er zelf middenin zit, zie ik vooral de ogenschijnlijk basale gevolgen van het uitstel. En ik merk hoe het vertrouwen in de overheid eronder lijdt.

Het is niet bepaald de eerste keer

Weinig Nigerianen zijn echt verbaasd over het nachtelijke besluit van de verkiezingscommissie Onder mijn vrienden heerst eerder een melige sfeer. En ook de straatverkopers in mijn buurt lachen erom. ‘Haha, ja, uitgesteld’, giechelt de waterverkoopster. ‘Ach, dat doen ze altijd.’

Ze heeft gelijk. Ook in 2015 werden de verkiezingen uitgesteld, al was dat toen zeven dagen van tevoren. Toen was de reden de terreurdreiging door het islamistische Boko Haram.

Wat er dit jaar precies aan de hand is, weet eigenlijk niemand

En in 2011 werden de verkiezingen uitgesteld om ‘logistieke en operationele redenen’. Lees: INEC had in sommige delen van het land de verkeerde stembiljetten uitgedeeld. (In de categorie het-kan-altijd-erger werden de verkiezingen dat jaar pas uitgesteld toen het stemmen al begonnen was.)

Wat er dit jaar precies aan de hand is, weet eigenlijk niemand.

Om 3 uur ‘s nachts, vier uur voor het openen van de stembureaus, kondigde de voorzitter van de verkiezingscommissie de verkiezingen met een week uit te stellen. Om de commissie ‘de kans te geven uitdagingen te adresseren om de kwaliteit van onze verkiezingen te waarborgen’.

Met andere woorden: we hebben vier jaar voorbereid, maar vier uur van tevoren bleek het toch niet voldoende. En dat terwijl de baas van INEC een paar maanden terug in een interview nog zei dat er geen enkele mogelijkheid was dat de verkiezingen zouden worden uitgesteld.

YouTube
Interview met de voorzitter van INEC.

Er wordt flink ook in de Nederlandse media. Zo las ik op nu.nl dat een serie de reden De baas van INEC hield het vandaag in een persbriefing op problemen met Met zoveel vaagheid is het natuurlijk geen wonder dat veel mensen denken dat er eigenlijk

Wat het uitstellen van verkiezingen betekent

Maar wat de reden ook is, het uitstellen van de verkiezing betekent dat de overheid het leven van 200 miljoen mensen in de war schopt. Op grote en kleine manieren.

Er zijn in Nigeria 84 miljoen geregistreerde kiezers, die alleen kunnen stemmen in hun eigen district. Dat betekent dat miljoenen mensen dit weekend zijn afgereisd naar een andere plek dan waar ze wonen, om te kunnen stemmen. Moeten ze dat volgende week weer doen? Moeten ze een week wachten? Hoe moet dat op hun werk? Hebben ze wel geld voor nog een reis?

Of wat denk je van de duizenden jongeren die in hun verplichte jaar zitten. Zij bemannen de stembureaus, hebben daar vannacht op de grond geslapen en zijn nu woest dat ze volgende week wéér

Het uitstellen van de verkiezing betekent dat de overheid het leven van 200 miljoen mensen in de war schopt

Of neem de honderden mensen die gisteren strandden bij de Nigeriaanse grensovergangen die plots waren afgesloten, in opdracht van de overheid. ‘Om te voorkomen dat buitenlanders onze verkiezingen verstoren’, zei een douanier tegen me bij de grens met Benin. Met zwepen werden de handelaren die elke dag de grens oversteken om hun geld te verdienen van de overgang weggejaagd.

Ook in de middenklasse, waar mensen zich geen zorgen hoeven maken over het geld dat ze verloren hebben door de uitgestelde verkiezingen, zijn er genoeg irritaties. Mijn vrienden appten druk heen en weer: mochten we nu wel of niet de straat op met de auto? Zouden de winkels gewoon open zijn? Voetbalwedstrijden en verjaardagsfeestjes die op de datum van de nieuwe verkiezingsdag gepland stonden, moesten worden verzet.

Er was toch al niemand die de overheid vertrouwde

Tegenover het belang van vrije, eerlijke verkiezingen is het verplaatsen van een voetbalwedstrijd natuurlijk peanuts. Maar volgens mij zit het grootste probleem juist in deze kleine, dagelijkse beslommeringen.

Want al die kleine gevolgen van zo’n uitstel op het dagelijks leven van miljoenen mensen, zorgen ervoor dat het tóch al gebrekkige vertrouwen dat Nigerianen in elkaar en in de overheid hebben, verder afbrokkelt.

Het bevestigt de gedachte dat iedereen in Nigeria voor zichzelf moet zorgen. Want de overheid, daar kun je toch niet van op aan. Sterker nog: de overheid, daar heb je alleen maar last van.

Het zorgt ervoor dat echte democratie niet kan bestaan. Want zonder vertrouwen is het ieder voor zich.

De natuurlijke reactie van de meeste Nigerianen op het uitstel is dan ook: lachen. Dit besluit is de zoveelste episode van hun tragikomedie die De Regering heet.


De mooiste reactie zag ik op Twitter, van

Deze klucht is de dagelijkse realiteit in de grootste economie van Afrika. Een land waar iedereen doorgaat met zijn leven als de overheid weer eens een absurde stunt uithaalt. Want als de overheid nog nooit iets voor je gedaan heeft, waarom zou dat dan veranderen met een verkiezing?

Wil je op de hoogte blijven van mijn correspondentschap in Nigeria? Dat kan! Ik verstuur elke twee weken een mailtje waarin ik je op de hoogte houd van mijn werk, artikelen en onderzoek. Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief