Hoe onderzoek je online geldstromen van extremisten? Help mee!

De financiën van bekende rechtsextremist zijn een open boek. In augustus 2018 krijgt hij bijvoorbeeld een flinke donatie, 15.000 euro. Van wie is (nog) onbekend. Een paar weken daarvoor krijgt hij zo’n 8.000 euro. Ook hier is de afzender nog niet onthuld. En deze extremist, die openlijk pleit voor het vestigen van een witte etnostaat, geeft in het najaar binnen enkele dagen ineens tienduizenden euro’s uit.

Waar dat geld naartoe gaat? Dat moet te achterhalen zijn, maar ook dat is nog niet bekend.

Iedereen met een computer kan deze transacties – en die van honderden andere rechtsradicalen en -extremisten – zien. Ze zijn gemaakt in bitcoin of een andere cryptomunt. Die transacties staan geregistreerd in blockchains, openbare boekhoudingen die je zonder problemen kunt downloaden.

Cryptomunten werken namelijk ook met een soort bankrekeningen, adressen met onbegrijpelijke cijfer- en letterreeksen van tussen de 26 en 35 tekens, zoals deze: 31y3SuzuewJAjxMvne1tARrtWQ46SiTypp. Transacties hebben ook een unieke cijfer- en letterreeks. Blockchains zijn dus een potentiële goudmijn wanneer je financiële transacties in kaart wil brengen.

Een heleboel geschuif met geld

De hierboven genoemde donaties en betalingen van de rechtsextremist heb ik even in onderzoeksprogramma Maltego gezet. Dat ziet er dan zo uit.

We zien hier een aantal bitcoinadressen en -transacties. Ik heb enkele details weggelakt om het onderzoek niet te schaden. Tussen de bolletjes zie je bedragen, zoals 4.20062 BTC (ruim 20.000 euro tegen de wisselkoers van dat moment). We zien hier een heleboel geschuif met geld.

Cryptomunten zijn populair bij extremisten

Radicalen en extremisten maken graag gebruik van cryptovaluta omdat die relatief anoniem zijn. Aan het bitcoinadres alleen kun je bijvoorbeeld niet zien van wie het is, en dus waar het geld vandaan komt.

Daarnaast kunnen sommige beruchte extremisten vanwege hun profiel niet terecht bij reguliere donatie- en betaalsystemen, zoals PayPal en crowdfundingplatform Patreon. Maar iedereen kan een bitcoinadres openen. Het enige wat je dan nog hoeft te doen is ergens een oproep tot doneren plaatsen (op een website, op Twitter of Gab, onder een YouTube-filmpje) en dan hopen dat sympathisanten je anoniem willen steunen.

De anonimiteit van cryptovaluta is betrekkelijk

Gelukkig voor de onderzoeker – journalist, academicus, rechercheur – is het niet zo ingewikkeld om al die transacties te volgen. In Maltego kun je bijvoorbeeld met een paar klikken de hele transactiegeschiedenis van een bitcoingebruiker blootleggen en visualiseren. Er is ook een aantal handige online tools, zoals blockchain.info,^* oxt.me^* en walletexplorer.com^* die je kunnen helpen om inzicht te krijgen in iemands monetaire handel en wandel.

Zoals ik het nu schrijf, klinkt het allemaal eenvoudig, maar er zijn een paar problemen met dit onderzoek en ik hoop dat jullie mij kunnen helpen.

Cryptovaluta zijn ingewikkeld - en nog drie problemen

Het eerste probleem is dat cryptovaluta behoorlijk ingewikkeld zijn. Ze zijn gebouwd op cryptografie, niet het meest toegankelijke vakgebied. Er zijn veel verschillende valuta die allemaal net weer anders werken, zodat je ook je onderzoeksmethoden telkens moet aanpassen. En binnen één cryptomunt, bijvoorbeeld bitcoin, heb je weer verschillende soorten adressen waar je rekening mee moet houden.

Het tweede probleem van dit soort onderzoeken is de hoeveelheid data. Ik heb ruim tweeduizend betaalrekeningen verzameld van verschillende betalingsdiensten, zoals:

• bitcoin
• litecoin
• ethereum
• monero
• dogecoin
• neocoin
• ripple
• dash
• PayPal
• Patreon
• en Hatreon

Sommige extremisten maken gebruik van vier of vijf verschillende diensten. Dat is dus flink puzzelen om te achterhalen op welke munt je moet focussen en welke blockchain je dus moet onderzoeken. Welke is belangrijk voor dit onderzoek? En is er een manier om dit gepuzzel te versnellen, zonder onzorgvuldig te worden?

Het derde probleem is dat ik zowel moet inzoomen als uitzoomen. Ik moet transacties helemaal uitpluizen om te zien waar een donatie uiteindelijk vandaan komt. In onderstaand screenshot zie je bijvoorbeeld een serie transacties (de donkere bolletjes) en de bitcoinadressen die bij die transacties betrokken zijn (de gele bolletjes).

Via deze transactieketen is uiteindelijk een forse donatie (linksboven) aan de eerdergenoemde extremist tot stand gekomen. Het ene adres maakt geld over aan het andere adres, dat adres maakt weer geld over aan het volgende, enzovoort. Alsof je geld door een hele keten van banken pompt.

Wat zijn in die keten van transacties nu de belangrijke momenten? Moet ik ergens een afslag nemen?

Aan de andere kant moet je ook vanaf een flinke afstand naar al die rekeningen en transacties kijken om verbindingen te vinden. Neem onderstaande afbeelding van bitcoinadressen (wederom de lichte bolletjes) en personen (de donkere bolletjes).

Onderaan zie je nette rijtjes van personen die een of meerdere adressen bezitten. Bovenin zie je een complexer netwerk waarbij meerdere personen gelinkt zijn aan hetzelfde bitcoinadres. Dat is interessant. Wat gebeurt daar precies?

Door te wisselen tussen het grote plaatje en vervolgens te spitten naar details hoop ik interessante verbanden en transacties te vinden. Maar hoe ik dat het beste kan doen? Dat weet ik nog niet zo goed.

Het vierde probleem is dat bitcoinadressen (en andere digitale valuta) zoals gezegd vaak anoniem zijn. Aan het adres kun je niet zien wie er achter zit. Er zijn handige zoekmethoden die kunnen helpen om de personen of organisaties achter zo’n cijferbrij te vinden, maar ik ken ze vast nog niet allemaal. Dus ook dit is iets waar ik wel wat hulp bij kan gebruiken.

Wie helpt mee onderzoeken?

Dus bij deze de vraag: zijn er lezers met een diepe ervaring met cryptovaluta die mij kunnen helpen? Zijn er lezers die kennis hebben van goede analysemethodes waarmee ik kan in- en uitzoomen op transacties en de samenhang tussen veel details te zien krijg, zonder te verdwalen in een woud aan informatie?

Zijn er lezers die een keer samen met mij naar deze data willen kijken en mee willen denken om een goede methodologie voor verder onderzoek op te zetten? Als je interesse hebt, mail me dan: dimitri at decorrespondent punt nl.

Mocht je twijfelen over het nut hiervan, bekijk dan even de video hieronder. Hierin legt Correspondentlid Olaf Meuwese uit waarom hij mij heeft geholpen bij mijn onderzoek naar radicalisering op YouTube.

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Meer lezen?