Het staat zo netjes op papier in het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie: iedere burger heeft het recht de documenten van de Europese instellingen in te zien. En vergaderingen waarin over wetgeving wordt beslist, zijn openbaar.
Alleen is de kloof tussen woord en werkelijkheid diep. Statewatch zocht uit dat sinds 2001 meer dan honderdduizend Europese documenten het stempel ‘geheim’ kregen. Ook vindt het overleg tussen Parlement, Commissie en Raad over wetgeving in wording - de zogeheten triloog - achter gesloten deuren plaats.
Dat kan omdat het Verdrag een vluchtweg openliet: het is mogelijk uitzonderingsregels vast te leggen voor wanneer openbaarheid publieke of private belangen zou schenden. Daar maakt vooral de Raad ruimhartig gebruik van: als documenten al openbaar worden, is het meestal pas nadat de beslissingen zijn genomen.
In een door Access Info Europe aangespannen zaak oordeelde het Europese Hof van Justitie afgelopen oktober dat het voor de uitoefening van hun democratische rechten essentieel is dat burgers inzicht kunnen krijgen in de overwegingen die ten grondslag liggen aan wetgevende beslissingen. Dat geheimzinnigheid troef is in de Unie is dus een bedreiging voor de democratie.
/dc-useruploads-images/0dc64823fe094f568bbcdca6c9b55e18.png)