Beste,

Vind je het waarschijnlijk dat de EU binnen tien tot twintig jaar uiteen zal vallen? Een meerderheid van de Europeanen antwoordde ja op deze vraag in een grootschalige enquête in veertien landen. In Slowakije vond zelfs 66 procent dat realistisch, in Nederland 52 procent, terwijl maar 33 procent dat hier juist onwaarschijnlijk vond.

Nog dramatischer: bijna één op de drie Europeanen denkt dat oorlog tussen EU-landen binnen tien jaar een reële mogelijkheid is. In Nederland is dat zelfs 38 procent. De Nederlandse jongeren zien het helemaal somber in: meer dan de helft ziet oorlog als een realistisch scenario.

Als je daarbij voegt dat twee derde van de Europeanen denkt dat hun kinderen slechter af zullen zijn dan zijzelf, begin je te denken dat ze serieus in de put zitten.

‘De grootste uitdaging voor de Europese Unie is niet euroscepticisme en anti-europeanisme maar europessimisme’, deEuropean Council on Foreign Relations, de denktank die de enquête uitvoerde.

Met de euroscepsis loopt het immers wel los: 61 procent van de Europeanen beschouwt het lidmaatschap van de EU door de bank genomen als een goede zaak en denkt dat hun land voordeel heeft van het lidmaatschap, een percentage dat sinds 1983 nog nooit zo hoog heeft gelegen.

Dat ze gelijk hebben, liet Bertelmanns Stiftung onlangs nog eens zien. Het de winst die de Europese interne markt per hoofd van de bevolking oplevert. Dat viel positief uit voor alle EU-landen en ook voor een land als Zwitserland dat meeprofiteert. Voor Nederland kwamen ze uit op ruim 1.500 euro per inwoner.

De stille meerderheid is pro-Europees, collega Rutger Bregman met reden.

De uitdaging voor pro-Europese politici is die stille meerderheid te mobiliseren, oordeelt de European Council on Foreign Relations in met de titel ‘Seven days to save the European Union’.

De luidruchtige minderheid

Dat klinkt nogal ronkend en dramatisch. Maar er is wel iets van waar. Want de luidruchtige minderheid timmert flink aan de weg.

In het Verenigd Koninkrijk, dat nu de Brexit nog niet rond is toch meedoet aan de Europese verkiezingen, de Brexit Party van Nigel Farage meer stemmen te halen dan de socialistische en conservatieve partij samen.

In Frankrijk ligt het Rassemblement National van de Marine Le Pen in de peilingen op La République en Marche van president Emmanuel Macron. Het is waar, de partij verkondigt dat Frankrijk de EU of de euro moet verlaten. Maar het blijft een extreemrechtse nationalistische partij die Europa vooral wil afbreken en die in het Europees Parlement in de afgelopen vijf jaar systematisch tegen haast alle wetsvoorstellen

In Italië de steun voor Lega, de partij van de extreemrechtse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini weliswaar iets af, maar Lega is met 31 procent in de peilingen nog steeds de grootste.

Maar 82 zetels?

Zeker, zoals het er nu naar uitziet, zullen de populistische, eurosceptische partijen samen nog steeds maar een kleine minderheid halen. Volgens de jongste peiling krijgt de ‘Europese Alliantie van Volkeren en Naties’, de fractie die Salvini wil vormen met onder meer Rassemblement National en Alternative für Deutschland, Met een dikke 10 procent is het dan de vierde fractie in het parlement, na de christendemocraten, de sociaaldemocraten en de liberalen.

Maar wie denkt dat de gematigde, pro-Europese krachten rustig achterover kunnen leunen, is toch te optimistisch. Bij de zetels van de christendemocraten zijn er nog twaalf geteld van Fidesz, de partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán. Die is momenteel geschorst uit de Europese Volkspartij vanwege de uitholling van de rechtsstaat in Hongarije. Begin mei ontmoetten Salvini en Orbán elkaar. Ze flirtten met het idee van een alliantie na de verkiezingen,

Ook in de schoot van de sociaaldemocraten zitten er partijen die we niet veilig tot de pro-Europese krachten kunnen rekenen. De Roemeense sociaaldemocraten, in de peilingen goed voor elf zetels , De Europese Commissie begon een strafprocedure tegen de Roemeense regering waarin de sociaaldemocraten zetelen wegens afbraak van de rechtsstaat.

Ook de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers kent behoorlijk wat leden die met de EU op ramkoers liggen. Zoals Recht en Rechtvaardigheid, voorspelde aantal zetels: 21, de Poolse regeringspartij die in de ogen van de Europese Commissie ook hard bezig is de fundamenten van democratie en rechtstaat te ondergraven.

Absoluut, ook als we al deze zetels er aftrekken, lijken de pro-Europese krachten nog steeds op een comfortabele meerderheid af te stevenen. Toch zal het zelfvertrouwen aangetast zijn. De grote fracties van christen- en sociaaldemocraten die traditioneel het parlement domineerden, krijgen flinke klappen. De Frans-Duitse motor dreigt te gaan haperen, als de partij van president Emmanuel Macron de verkiezingen verliest en in Duitsland de extreemrechtse Alternative für Deutschland sterk opkomt.

Een begeesterend verhaal

Is dat tij nog te keren? De opdracht van de pro-Europese politici is, vinden ze bij de European Council on Foreign Relations, de mensen die rationeel de Europese samenwerking ondersteunen te begeesteren met een verhaal dat hun somberheid kan temperen en ze overtuigt dat de EU hen een veiligere, eerlijkere en comfortabele toekomst in kan loodsen.

Afgelopen woensdag was tussen de ‘Spitzenkandidaten’. Al probeerde sociaaldemocraat Frans Timmermans het vuur wat aan te wakkeren, het was al met al een nogal tam en voorspelbaar gebeuren.

Zonde. Dat het Europees Parlement waar we volgende week op mogen stemmen er werkelijk toe doet, probeerde ik uit te leggen in Hier voeg ik daar nog aan toe: wie wil zorgen dat het angstscenario van oorlog tussen EU-landen niet uitkomt, het hoog tijd vindt dat we de strijd tegen klimaatverandering opvoeren en verlangt dat we op weg gaan naar een duurzame, eerlijke en gezonde economie, moet volgende week vooral naar de stembus trekken.

Europa College Pro Demos Op maandag 27 mei trap ik bij Pro Demos in Den Haag een collegereeks over Europa af. Ik zal daar onder meer in gaan op de uitslagen van de in de voorgaande dagen in alle EU-landen gehouden verkiezingen. Meer over het college. Wil je op de hoogte blijven van mijn Brusselse zoektocht? Elke zondag om 10.00 uur publiceer ik een nieuwsbrief waarin ik verslag doe van mijn pogingen het spel in Brussel te doorgronden en initiatieven voor een mooier Europa in kaart te brengen. Die verschijnt op de site, maar kan je ook in je mailbox ontvangen. Schrijf je hier in