Rotterdam heeft een stofzuiger, hij heet Eric Alblas. Al een paar jaar raapt Alblas vanuit zijn scootmobiel met een grijper lachgaspatronen van straat. Hij verzamelt er ongeveer 15.000 per maand, vertelde hij

Maar de lachgaspatronen slingeren nu weer in de straten. Want Alblas belandde na een ongelukkige val in het ziekenhuis.

Daar zocht ik hem op. Hij vertelde urenlang over wat hem bezielde. En er viel iets op. Ik had gedacht dat hij zich rot zou ergeren aan de types die zijn stad voortdurend bezaaien met troep. Maar hij had opvallend veel begrip voor de vervuilers. Hij kwam tijdens zijn rondes door de stad regelmatig gebruikers tegen. Ze komen uit alle lagen, zei hij: mannen, vrouwen, wit, zwart, hangjongeren, maar ook kantoorpersoneel dat in de lunchpauze buiten even een hijs van zo’n lachgasballon neemt.

Alblas foetert de vervuilers niet uit, maar vertelt wel zijn kant van het verhaal. Met effect. Na zo’n gesprek besloot een groepje hangjongeren bijvoorbeeld om hun lachgasafval voortaan achter te laten in een plastic tas, zodat Alblas de patronen voortaan eenvoudig kon meenemen om te laten recyclen.

Praten had dus meer effect dan foeteren. Dat is meteen een bruggetje naar een column die ik vorige week schreef over een fietstocht naar Barendrecht, mijn boreale oprispingen en de vraag waarom Forum zo veel aanhang heeft aan de randen van Rotterdam:

‘Racistisch kutstuk’, ‘doordrengt van vreemdelingenhaat’, etc. etc. – niet eerder kreeg ik op een Correspondentartikel zulke bijtende Twitter-respons. Ik kreeg eventjes spijt – namelijk dat ik niet echt op Forum had gestemd. Want als ik dan toch die drek al kreeg, kon ik net zo goed all the way gaan. Zo werkt radicalisering, dacht ik, zo schuiven mensen steeds een beetje op.

Maar dat zou te veel eer zijn, want de respons kwam vooral van een klein clubje usual suspects, of mensen die alleen de titel hadden gelezen. Ze brachten geen opwindende argumenten of nieuwe gezichtspunten in, behalve dan dat linkse trollen even naar zijn als rechtse. Polarisatie maakt de wereld saai. Want zo fel de woorden, zo flets was de inhoud: ik was ‘een witte man’ – dat klopt. Of: ik schreef een paar jaar geleden nog iets héél anders – dat klopt ook: ik vind van mening veranderen alleen geen schande.

Een vorm van voorthuppelend inzicht, haaks op de tijdgeest

Sterker nog, het liefst verander ik nog in één stukje van mening. Vloeibare opinies zie ik als een roeping, schreef ik in het Ik ben niet de enige, gelukkig. Kijk alleen al naar de honderdduizenden Forum-stemmers die van partij veranderden in de luttele twee maanden die er zaten tussen de provinciale en de Europese verkiezingen.

Mijn lievelingsgenre is daarom het essay: dat is een vorm van hardop nadenken, een zoektocht; geen dichtgetikte preek maar een ‘platform voor zelftwijfel’ (aldus de Amerikaanse essayist Charles D’Ambrosio in Loitering: New & Collected Essays, 2014).

Je zou het twijfelschrijven kunnen noemen, een vorm van voorthuppelend inzicht. Het lijkt haaks te staan op de ernstige tijdgeest en op de internetcultuur. Tenminste, dat zou je zomaar kunnen concluderen op grond van wat Twitter-getrol.

Maar ten eerste: op straat zie je vaak iets heel anders, kijk naar die verzoenende ontmoetingen van Alblas, de stofzuiger van Rotterdam.

Misschien een goed idee: Forum normaliseren

En ook op internet is niet alles kommer en kwel. Sterker, op De Correspondent zelf verscheen er onder m’n stukje juist een goed gesprek dat me eerlijk gezegd wel verrasste. Dat me zowaar aan het nadenken zette.

Bijvoorbeeld over de vraag of ik Forum niet ‘normaliseerde’ met zo’n stuk. Goede vraag. Ik denk van wel (en nee, het telt niet dat ik in het stuk concludeer dat de partij naar extreemrechts stinkt).

Maar normaliseren is misschien precies wat we moeten doen. Ik bedoel: normále media-aandacht, in plaats van buitenproportioneel veel. Met normále vragen. Niet ‘nazi, nazi’ roepen, want dat is averechtse hysterie, maar nuchtere verhalen, op het saaie af, zoals laatst van collega Jesse over de vraag

Normaliseren zou zomaar dodelijk kunnen zijn voor een club die zich als droom presenteert.

Maar, ‘conclusies trekken is stoppen met nadenken’, zei mijn oude hoogleraar Grieks altijd, daarom fiets ik intussen verder.

Fijn weekend!