Voor het klimaat is persoonlijke én politieke actie nodig (en overal op aarde zijn mensen in beweging gekomen)

Beste,

Een extra lange nieuwsbrief deze keer, met links naar verhalen op De Correspondent en nieuws over de wereldwijde opwarming en het klimaatbeleid in Nederland, Europa and beyond.

1. De staat van het klimaat

Verzengende zomerhitte is in Europa gearriveerd. De BBC over de huidige Europese hittegolf. In Frankrijk, Duitsland en Polen zijn warmterecords gebroken: niet eerder werd het zo vroeg in het jaar zó heet. The Capital Weather Gang benoemt een aantal records. En het is ‘pas’ juni.

Maar de warmte die nu over het oude continent zweeft, is nog niets vergeleken met de hittegolf De NASA deed verslag van de hittegolf in India. die grote delen van India de afgelopen maand hebben meegemaakt. Op 1 juni werd het 50,8 graden Celsius The Times of India over de extreme hitte in Churu. in de noordelijke stad Churu, waar de straten werden natgehouden zodat ze niet smolten. The Independent over de hitte in India.

In de hoofdstad Delhi werd het 48 graden – een record voor juni. The Times of India over de hitte in Delhi.

In een aantal gebieden kregen mensen het advies na elf uur ‘s ochtends de deur niet meer uit te gaan. Er werden honderden mensen ziek van de hitte, en er stierven zeker 36 mensen, The New York Times doet verslag van de hitte in India. waaronder 4 ouderen in een te warmte treincoupé.

Angsten over waterschaarste werden bewaarheid: miljoenen boeren kwamen water tekort voor hun gewassen en hun vee. Honderden dorpen zijn verlaten, The Guardian deed verslag van de droogte in India. en de zesde stad van het land, Chennai, viel zo goed als droog. De BBC over de waterschaarste in Chennai.

De waterschaarste leidde vervolgens tot conflicten. DW deed verslag van gevechten over schaars water. Pijnlijk voorspelbaar. Een nieuw VN-rapport waarschuwde precies om deze reden dat de wereldwijde opwarming zal leiden tot ‘klimaatapartheid’, The Guardian deed verslag van het nieuwe VN-rapport. waarbij de rijksten zich weren tegen de gevolgen van de hitte, terwijl de armsten aan de elementen zijn overgeleverd. NU.nl deed verslag van het VN-rapport over mensenrechten, armoede en klimaatverandering.

Ondertussen was het in het noorden van Groenland begin deze maand 20 graden warmer dan normaal. The Guardian over de warmte in Groenland. De gevolgen van de warmte werden scherp gevat in een foto van sledehonden die door een laag water op het ijs rennen:

De smelt van het ijs op Groenland gaat nu net als in 2002, 2007 en 2012 extreem snel. Analyse van de snelle smelt op Groenland.

Ook elders op aarde is de trend overduidelijk. In januari lag er bijna een kwart minder zee-ijs op de Zuidpool dan normaal in die maand. De maand erna beleefde Europa de vijf-na-warmste februari ooit gemeten – onder meer in Groot-Brittannië en Frankrijk werd het meer dan 20 graden Celsius. In maart vestigde Australië een nieuw hitterecord. April 2019 was mondiaal de een-na-warmste april sinds de metingen in 1880 begonnen.

Het is helaas allemaal precies wat je kunt verwachten op een aarde die opwarmt door onze uitstoot van broeikasgassen. Samen met de ontwerpers van De Correspondent maakte ik een infographic waarmee je in één oogopslag ziet hoe het broeikaseffect werkt. Infographic: Zo werkt het broeikaseffect

2. Het antwoord van de politiek

Terwijl de opwarming zijn tol eist, staat het onderwerp nu eindelijk hoog op de agenda van beleidsmakers. Er worden grote toezeggingen en verre beloftes gedaan met enorme implicaties.

Zo gaat New York David Roberts op Vox.com over de deal in New York. een dezer dagen een wet aannemen die de elektriciteitsvoorziening in de Amerikaanse staat tegen 2040 volledig duurzaam moet maken. In 2050 wil de staat volledig klimaatneutraal zijn. Eerder tekende Californië David Roberts over het klimaatbeleid van Californië. voor vergelijkbaar beleid.

De energievoorziening in het Verenigd Koninkrijk is de afgelopen jaren al snel verduurzaamd, Mooi interactief artikel over de verduurzaming van de Engelse energievoorziening. en het land commiteerde zich deze week bij wet aan ‘netto nul emissies’ in 2050. Reuters: ‘Britain’s new net zero emissions target becomes law’

De nieuwe regering in Denemarken Over het ambitieuze klimaatbeleid van Denemarken. maakt van klimaatbeleid de hoogste prioriteit en wil dat het land in 2030 al 70 procent (!) minder uitstoot dan in 1990. Finland Over de klimaatdoelstelling van Finland. ging eerder deze maand zelfs nog een stap verder en stelde zich ten doel in 2035 al helemaal klimaatneutraal te zijn.

(Op Climate Home News kun je een overzicht Climate Home News: ‘Which countries have a net zero carbon goal?’ vinden van de landen die zich hebben gecommiteerd aan netto nul uitstoot.)

Ondanks de mooie doelstellingen voor de komende decennia, zijn er in het heden nog talrijke signalen die precies de andere kant op wijzen. Zo verleende Australië The Guardian over de in Australië verleende vergunning. een vergunning voor een gigantische nieuwe steenkolenmijn, in weerwil van felle kritiek van klimaatactivisten en lokale gemeenschappen.

In Europa werd geen overeenstemming bereikt over nieuwe klimaatdoelen voor 2050: Tsjechië, Estland, Hongarije en Polen trapten op de rem. Euractiv: ‘EU climate deal falls at summit’.

Deze week werd bovendien bekend dat de twintig rijkste landen, de G20, hun subsidies voor kolencentrales de afgelopen drie jaar hebben verdrievoudigd. De Volkskrant: ‘G20-landen verdrievoudigen kolensubsidies, ondanks belofte te stoppen met stimuleren fossiele energie’

Het is maar één uiting van de dubbelhartigheid die de klimaatwerkelijkheid al langer tekent: mooie toezeggingen voor de (middel)lange termijn, en onverminderd business as usual op de korte termijn.

Nederland heeft deze dubbelhartigheid de afgelopen jaren geperfectioneerd.

Schone lucht is heel belangrijk, maar Schiphol ook, en dus wordt de luchtvaart volop gesubsidieerd, Het onderzoek op Follow the Money over de subsidiëring van de Nederlandse luchtvaart. zoals een onderzoek van Follow the Money deze week liet zien.

Biodiversiteit is heel belangrijk, maar de veehouderij is dat ook, en dus kregen boeren die willen uitbreiden tot voor kort een vrijstelling voor hun schadelijke stikstofuitstoot. Mits ze later compensatiemaatregelen zouden treffen. Collega Riffy Bol schreef een uitstekende explainer over dit stikstofbeleid. Riffy Bol over het stikstofbeleid en de uitspraak van de Raad van State.

‘Straks minder mest, maar nu eerst meer mest’, zo vatte correspondent Politiek Marc Chavannes het samen. De Raad van State haalde een streep door het tweesporenbeleid dat volgens Chavannes ‘symbool staat voor onze politieke cultuur: wat niet mag toch even toestaan.’ Glasheldere analyse van Marc Chavannes over de politieke cultuur in Nederland.

Na het vonnis in de klimaatzaak van Urgenda, is het de tweede keer dat een hoge rechter het matige milieubeleid van de Nederlandse regering afwijst.

Deze vrijdag, vier jaar na het vonnis in die zaak, presenteert het kabinet dan eindelijk maatregelen om de CO2-uitstoot sneller terug te brengen om aan het Urgenda-vonnis te voldoen.

Het Klimaatakkoord is als ik dit schrijf nog niet gepresenteerd, maar het kabinet heeft allerlei losse maatregelen laten lekken. We gaan rekeningrijden vanaf 2026, NOS: ‘"Jarenlang taboe doorbroken:": kabinet wil rekeningrijden invoeren vanaf 2026’ de belasting op aardgas NOS: ‘Klimaatakkoord: gas wordt duurder, energierekening omlaag’ gaat omhoog, en er komt meer geld om varkensboeren uit te kopen die willen stoppen, zodat de veestapel zal krimpen. AD: ‘Kabinet trekt miljoenen uit voor inkrimping veestapel’

Of alle maatregelen genoeg zullen zijn om de klimaatdoelen te halen kan ik nog niet beoordelen – de kranten zullen dit weekend ongetwijfeld goede analyses publiceren.

Het debat gaat onverminderd verder: over zonneparken in de natuur, Trouw deed verslag van de zorgen van natuurorganisaties over drijvende zonneparken. de aanleg van warmtenetten, Nieuwsuur over het warmtenet in Nijmegen. en belasting in de luchtvaart. Staatssecretaris Snel pleitte zonder succes voor een Europese vliegtaks. Urgenda presenteerde maandag een ‘40puntenplan’ Lees hier het 40puntenplan van Urgenda. met concrete maatregelen die vlot genomen kunnen worden om de uitstoot sneller terug te brengen.

Als je door je oogharen kijkt, krijg je bijna het gevoel dat dit land serieus bezig is de klimaatproblematiek aan te pakken. Maar afgelopen woensdag was er in de Tweede Kamer nauwelijks animo voor versnelde sluiting van de Nederlandse kolencentrales. NRC deed verslag van het Kamerdebat over de sluiting van kolencentrales.

3. Verder op De Correspondent

Logische conclusie na bovenstaande: er is méér nodig. Naast kennis – over de klimaatcrisis en de politieke reactie daarop – is directe actie nodig. Een inzicht dat bij velen is aangekomen.

Bijvoorbeeld bij de honderden activisten die afgelopen weekend een bruinkoolmijn in Duitsland bezetten. Vice publiceerde er een mooie fotoreportage Bekijk de bezetting van de Duitse bruinkoolmijn bij VICE. over; de politie maakte uiteindelijk een einde aan de bezetting. NOS: ‘Klimaatprotesten in Duitsland na drie dagen beëindigd door de politie’. Onder meer met paarden. Bereden politie in actie tegen klimaatactivisten in Duitsland.

De afgelopen drie weken heb ik op De Correspondent drie handreikingen gepubliceerd voor wie zelf een zinvolle bijdrage wil leveren, maar niet direct geneigd is naar een Duitse bruinkoolmijn af te reizen. De artikelen gingen over gedragsverandering: anders eten, Wil je de wereldwijde opwarming effectief tegengaan? Begin dan bij het eten op je bord anders reizen Wie met de trein of fiets reist, maakt een verschil – voor het klimaat én de lucht die we inademen en andere energie verbruiken. Kleine moeite, groot resultaat: zo stap je over naar duurzame energie

Over zulke gedragsverandering wordt soms laatdunkend gedaan, alsof kleine beetjes niet helpen (of zelfs contraproductief Dit onderzoek suggereert bijvoorbeeld dat het draagvlak voor een CO2-belasting afneemt als mensen worden aangespoord om zich duurzamer te gedragen. zijn). Ik probeer in de drie artikelen te laten zien dat individuele acties altijd collectieve gevolgen hebben.

Iedere duurzame keuze is een signaal, dat weer kan leiden tot poli­tieke verandering. Het wordt voor de overheid bijvoorbeeld makkelij­ker om een vliegbelasting in te voeren als steeds meer burgers bereid blijken om hun reisgedrag in lijn te brengen met de ernst van de klimaatopwarming.

Klimaatactie is niet of-of, maar en-en: alles tegelijk.

Het is niet óf minder vlees eten óf op een ‘groene’ partij stemmen óf protesteren tegen de steenkoolindustrie – dat is allemáál nodig.

Alleen gedragsverandering is bij lange na niet genoeg, maar het is wel een belangrijke stap. Bovendien sluiten persoonlijke en politieke actie elkaar niet uit.

Afijn, lees de stukken over voedsel, Handreiking 1: duurzamer eten. energie Handreiking 2: Duurzamer energie verbruiken. en reizen Handreiking 3: Duurzamer reizen. en oordeel zelf. VPRO Tegenlicht selecteerde videoportretten die aansluiten bij iedere handreiking – erg leuk om terug te kijken. Ziehier bijvoorbeeld een aantal videoportretten van Tegenlicht.

Dat was ‘m! Deze keer even geen updates over m’n boek, want daar ging het in de vorige nieuwsbrieven al erg veel Terechte klacht op Twitter. over.

Wel een verzoek: heb je Hoe gaan we dit uitleggen Hier meer informatie over m’n boek. gelezen en staat het nu in de kast? Geef het door!

Ik ga nu op vakantie en ben (pas) in augustus weer terug. Tot dan!

Jelmer

Wil je dit onderwerp volgen? Als correspondent Klimaat & Energie onderzoek ik de oorzaken van de klimaatcrisis en onze toekomst op een steeds warmere aarde. Blijf op de hoogte via mijn wekelijkse mail