Deze school deed het helemaal anders. En toen kwam het eindexamen

Er was eens een Limburgse onderwijskunstenaar met een ontzettend grote mond, en hij heette Sjef Drummen. ‘Chef Drammen’ noemden sommigen die hem wat langer aanhoorden hem.

In conferentiezaaltjes en lerarenkamers riep hij afgelopen jaren op tot revolutie. Zijn middelbare school, Agora in Roermond, deed het helemaal anders. Geen lokalen, geen huiswerk, geen cijfers, en weet je wat: zelfs geen vakken! Onderwijs zou moeten draaien om het volgen van je eigen nieuwsgierigheid, om zelf vragen bedenken en daar de antwoorden bij zoeken, om intrinsieke motivatie. In hun allereerste lesweek kochten de leerlingen drie cavia’s.

Sjef Drummen deinsde er niet voor terug honderdduizenden leraren te schofferen met zijn rebellie. ‘Ze hebben allemaal mayonaise in de kop’, hoorde ik hem dan weer hier, dan weer daar oreren. ‘Een stelletje zwakbegaafde mensen’, noemde hij leraren in een interview met collega Rutger Bregman – die groot fan werd van Drummen. Hij kwam ook langs op de school waar ik lesgaf en legde nog eens uit waarom ook ik mayo in de kop had.

Drummen garandeerde bovendien dat iedere Agora-leerling binnen de tijd die ervoor stond een diploma zou halen op het niveau van z’n basisschooladvies. Ja, de school die het eindexamen als noodzakelijk kwaad zag – en bij het ministerie zelfs vroeg of Agora-leerlingen dat examen misschien konden overslaan – garandeerde z’n leerlingen een diploma.

Misleiding, of het begin van een geslaagde Limburgse onderwijsrevolutie?

Vorige week deelde Agora z’n eindexamenresultaten. Een jaar eerder deden de eerste zes leerlingen al eindexamen op Agora, dit jaar waren het er 24. Net als die leerlingen wachtte ik deze maand in spanning de examenresultaten af.

Waarom wordt er op school zo weinig gespeeld?

M’n interesse in de school begon twee jaar terug. Collega Rutger Bregman schreef een stuk over het belang van spelen, en haalde Agora aan als fantastisch voorbeeld van zijn gedroomde homo ludens-revolutie. Als mensen leren door te spelen, waarom wordt er dan op school zo weinig gespeeld, was zijn gedachte.

Ik kon me daar deels in vinden. Zou ik een school oprichten dan zou die ook een beetje op Agora lijken. Ik zou de schoolbel ook wel willen afschaffen, en cavia’s direct opnemen in het lesaanbod.

Maar ik was ook kritisch. Agora leidde op voor een andere samenleving, schreef collega Bregman, en ik vroeg me af of belastinggeld daar wel voor bedoeld is. Waarom betalen we allemaal mee aan ons onderwijs? Ten dele omdat we willen dat kinderen leren meedraaien in de samenleving zoals die is. Daarom vond ik het belangrijk dat de school in ieder geval voldoende eindexamenresultaten zou halen: een teken dat de school voldoet aan de minimumeisen die de maatschappij aan onderwijs stelt.

Ander kritiekpunt: de school zou over een paar jaar waarschijnlijk bedroevende examenresultaten halen en daarmee scholen die in langzamer tempo vernieuwen geen goed doen. Dat zou de conservatieven in het onderwijs weer een argument geven om te zeggen: zie je wel, alles moet bij het oude blijven. En dat was precies wat ik niet wilde.

Goed. Na de examenresultaten van dit jaar kunnen we antwoord geven op de vraag: begint de onderwijsrevolutie in Limburg? Is het de school gelukt om met een revolutionair nieuw onderwijsconcept toch goede examenresultaten te halen? Heeft Sjef de Agora-leerlingen terecht een diplomagarantie geboden?

Nee. Het slagingspercentage van Agora: 67 procent gemiddeld. 80 procent op ‘t vmbo, 43 procent op de havo, 50 procent op ‘t vwo.

Dat zijn slechte resultaten. Landelijk liggen de slagingspercentages op alle drie de niveaus rond de 90 procent, en op ‘t vmbo daar zelfs een eindje boven.

Oké, er zijn verzachtende omstandigheden. Er deden op Agora wat kinderen een jaar eerder eindexamen dan gebruikelijk. En maar twee leerlingen deden examen op vwo-niveau, dus die 50 procent betekent niet zoveel. Én Agora is een nieuw concept, natuurlijk worden er fouten gemaakt – al blijft die diplomagarantie van Chef Drammen misleidend.

Misschien toch af en toe een toetsje

In de jaren na de oprichting veranderde er een en ander op Agora. Heel af en toe werd er getoetst, de cavia’s moesten weg.

Ik ben benieuwd hoe de school met deze examenresultaten om zal gaan. Moet er toch weer wat meer lesgegeven worden in lokalen, gaat er toch wat meer getoetst worden, wordt er wat voorzichter omgegaan met leerlingen die een jaar eerder eindexamen willen doen?

Dan had dat best gekund zonder Limburgse Troelstra, wiens propagandamachine honderdduizenden leraren als imbecielen wegzette. Het had een Fluwelen Revolutie kunnen zijn, waar al die leraren dag in dag uit op hun school aan werken. De lerares biologie die haar leerlingen mee naar buiten neemt. De sectie Duits die met leerlingen op reis gaat. De school die een leerling een week vrij geeft om stage te lopen bij De Correspondent.

Ik hoop dat het Agora in de toekomst lukt om betere examenresultaten te halen, zonder al te veel in te hoeven leveren op z’n idealen.

Maar goed, Chef Drammen heeft jarenlang rondgereisd om leraren te schofferen, nu wil ik ook gewoon even kinderachtig m’n gelijk halen.

Dus bij dezen: Nanananana. Zie je wel zie je wel zie je wel. Sjef heeft mayonaise in de kop nanananana.

Meer lezen?