Dacht je dat 2019 warm was? You ain’t seen nothing yet

Beste,

Met een oplopend conflict tussen Iran en de VS en voortwoekerende bosbranden in Australië is 2020 niet bepaald florissant begonnen. Dichter bij huis het vervreemdende gevoel dat de winter is verdwenen.

Geen wonder: de afgelopen vijf jaar waren de warmste sinds we betrouwbare metingen hebben.

De nabije toekomst van het wereldwijde klimaat is bijna té gemakkelijk te voorspellen, schreef Elizabeth Kolbert in The New Yorker: Elizabeth Kolbert in The New Yorker: ‘What Will Another Decade of Climate Crisis Bring?’ ‘De temperaturen zullen blijven stijgen. Het is vrijwel gegarandeerd dat het komende decennium warmer zal zijn dan de jaren tien, die warmer waren dan de jaren nul, die warmer waren dan de jaren negentig, die – je raadt het al – warmer waren dan de jaren tachtig.’

Dit alles werd al vanaf de jaren zeventig accuraat voorspeld door klimaatmodellen. Science Magazine: ‘Even 50-year-old climate models correctly predicted global warming’. De huidige bosbranden in Australië werden ook al dertig jaar geleden voorzien. Lees in The Guardian over de wetenschapper die in 1988 waarschuwde voor de huidige bosbranden. En op basis van een ingenieus wiskundig model konden klimaatwetenschappers in 2018 al voorspellen dat alle jaren tot en met 2022 bovengemiddeld warm zullen zijn. De Volkskrant over de ‘ongewoon warme’ jaren die we kunnen verwachten.

We ain’t seen nothing yet.

Lichtpunt: rechters die lakse overheden tot actie dwingen

Er was wel een lichtpunt, eind vorig jaar: de uitspraak in Urgenda’s klimaatrechtszaak tegen de Nederlandse staat. Ik schreef een longread (die je ook als audioverhaal kunt beluisteren) over de geschiedenis van het Nederlandse recht, In Urgenda’s klimaatzaak koos de rechter de kant van de burger tegen de regering. Mag dat? om de vraag te beantwoorden hoe het mogelijk is dat een rechter het klimaatbeleid van de regering corrigeert. Ik was ook bij de zitting in Den Haag en schreef daarna over de internationale implicaties van de uitspraak. Wereldnieuws: dankzij Urgenda’s klimaatzaak is slap klimaatbeleid nu een schending van mensenrechten.

Het arrest van de Hoge Raad Arrest Hoge Raad in de Urgenda-zaak. is het lezen waard. Mij viel vooral op dat iedere poging van de staat om aansprakelijkheid te ontlopen genadeloos is gefileerd.

Zo had de landsadvocaat namens de regering betoogd dat extra beperking van de CO2-uitstoot in Nederland geen zin zou hebben, omdat een fors deel van die uitstoot onder het Europese emissiehandelssysteem valt. Onder dat systeem moeten industriële bedrijven uitstootrechten kopen, die ze vervolgens binnen Europa kunnen verhandelen. Dat levert een prijsprikkel voor verduurzaming op.

Ieder land is op basis van de mensenrechten verplicht ‘het zijne’ te doen. De regering moet nu aan de bak

Als Nederlandse bedrijven extra moeten verduurzamen, dan zouden ongebruikte rechten op de markt komen en daardoor zou in andere landen extra ruimte beschikbaar komen voor uitstoot. Door dit ‘waterbedeffect’ zou de extra beperking in Nederland weer teniet worden gedaan, stelde de staat.

Mooie theorie, oordeelde de Hoge Raad, maar het argument gaat niet op, want: ‘Net als Nederland hebben andere EU-lidstaten een eigen verantwoordelijkheid om de uitstoot van CO₂ zoveel mogelijk te beperken. Er kan niet op voorhand van worden uitgegaan dat de andere lidstaten minder vergaande maatregelen zullen nemen dan Nederland. Integendeel, in vergelijking met lidstaten zoals Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden en Frankrijk, blijft de Nederlandse reductie-inspanning ver achter.’

Pats-boem. Ieder land is op basis van de mensenrechten Slap klimaatbeleid is nu een schending van mensenrechten. verplicht ‘het zijne’ te doen. De regering moet nu aan de bak. In 2018 lag de CO2-uitstoot 16 procent lager dan in 1990. Martien Visser zette op Twitter de bronnen van onze uitstoot op een rij. Eind dit jaar moet dat 25 procent zijn. Het kabinet komt voor 1 april met aanvullende plannen.

Een betere wereld begint bij tweedehands kleding

Ik begon het nieuwe jaar met een column over een terugkerende vraag: hoeveel zin heeft het om zelf je gedrag te veranderen? Kun je door ‘groen’ te consumeren echt een bijdrage leveren? Zelfs het systeem veranderen?

Nee, schreef Roxane van Iperen eerder Roxane van Iperen: ‘Nee, een duurzame wereld begint niet bij jezelf. Een pleidooi tegen consumentenactivisme’. in Vrij Nederland. Als ‘activistische publieke strategie’ is het bezigen of prediken van een groene leefstijl zwaar overschat en zelfs contraproductief. Het systeem verander je er niet mee.

Ik was het deels met haar eens, maar geloof ook dat we nooit duurzaam kunnen worden als iedereen precies dezelfde keuzes blijft maken als nu. Dat leidde tot deze column. Column: ‘Een betere wereld begint bij een redelijk lelijke biologische broek’.

Het gesprek onder de column ging vooral over de anekdote waarmee ik het stukje was begonnen: de aanschaf van een redelijk lelijke biologische broek. Collega-correspondent Kleding Emy Demkes mengde zich in dat gesprek en pleitte daarna voor tweedehands kleding. Emy Demkes behandelt kledingdilemma’s: Nieuw of tweedehands? Eigenaar of gebruiker? Genoteerd.

Meer lezen over de (on)zin van individuele klimaatactie? Een lid tipte dit verhaal van Naomi Klein uit 2015: ‘We can only do this together.’ Naomi Klein in The Nation.

Over mijn klimaatboek en plannen voor 2020

Als je al enige tijd op deze nieuwsbrief stond ingeschreven, maar nog niets had ontvangen: dat klopt. Sorry. Sinds de publicatie van mijn klimaatboek Hoe gaan we dit uitleggen Lees hier meer over mijn boek. in juni was ik erg veel op pad om lezingen te geven. Daardoor kwam ik minder aan het schrijven toe.

Terwijl ik het land door reisde en overal mensen sprak, raakte ik meer en meer geïnteresseerd in de vraag hoe we elkaar gaan vinden in een groene verbouwing van ons land. Hoe komen we er samen uit? Hoe organiseren we een omwenteling die eerlijk en democratisch is?

Ik verzamelde drie audioverhalen die alvast een deel van een antwoord geven, Lees of luister: Drie verhalen over klimaat en democratie, of hoe we er samen uitkomen op een steeds warmere aarde. en bijt me de komende tijd verder vast in de vraag hoe nu verder.

Ik geef ook drie extra Correspondent Colleges Lees hier een eerdere aankondiging van mijn Correspondent College. op basis van mijn boek. Tijdens die avonden bespreek ik wat er mis is met het klimaat, hoe de opwarming erger kan worden (als we het toelaten) en hoe we de aarde leefbaar kunnen houden (als we daarvoor kiezen).

Voor alle drie de colleges zijn nog kaarten te koop. Kom je ook? Ik hoop je te zien in Nieuwspoort in Den Haag op 15 januari, Reserveer tickets voor mijn klimaatcollege in Nieuwspoort (15 januari, 19.00-21.00). of in Theater de Veste in Delft op 12 maart, Tickets voor mijn Correspondent College in Delft (12 maart, 20.30-22.30). of in het Parktheater in Eindhoven op 16 maart! Tickets voor mijn Correspondent College in Eindhoven (16 maart, 20.00-22.00).

Tot slot nog een heel mooi nieuwtje: mede dankzij alle Correspondentleden die van zich hebben laten horen, werd mijn boek op de website van New Scientist verkozen tot het beste populairwetenschappelijke boek van 2019! Zie ook de top 10 van beste populairwetenschappelijke boeken van 2019 op de website van New Scientist. Heel veel dank aan iedereen die gestemd heeft.

Tot de volgende,

Jelmer

Mijn nieuwsbrief in je mail ontvangen? Als correspondent Klimaat & Energie onderzoek ik de oorzaken van de klimaatcrisis en onze toekomst op een steeds warmere aarde. Schrijf je hier in!