In een crisis wordt plotseling helder waar we toe in staat zijn

‘Overzicht cruciale beroepen in NL.’ Zelden zo’n poëtisch bericht op Teletekst gezien. 

Inlijsten en nooit meer eraf halen, dacht ik meteen.

In een crisis worden sommige dingen plots heel helder. Zoals: zonder wie je niet kunt. 

Opeens staat het gewoon zomaar als nieuwsbericht op je scherm. Het kloppende hart van de samenleving. Op Twitter werd terecht opgemerkt dat de bijbehorende salarisschalen anders zouden doen vermoeden. 

Misschien goed dit bericht er nog eens bij te pakken als er weer over cao’s wordt onderhandeld. 

Leve de experts, leve kennis van zaken

‘Nee, Nederland kiest niet voor groepsimmuniteit’, aldus experts.

Bron: GeenStijl – Minutieus, Genuanceerd & Nodeloos Intelligent.

In een crisis worden sommigen dingen plots heel helder. Zoals: hoe belangrijk expertise is. 

Als het er echt op aankomt, heb je niks aan BN’ers met een graad in de opiniologie. Dan wil je een piloot met een vliegbrevet in de cockpit

Opeens is het nieuws één lange parade van deskundigen. Virologen, immunologen, epidemiologen – zoveel lettergrepen hebben de naambordjes op het journaal nog nooit gehad. Wat zeg ik: Twitter die corona-experts verifieert,^* GeenStijl die populistische angstzaaierij factcheckt,^* Thierry Baudet die de theorieën van Robert Jensen debunkt.^*

Verwarrend feitelijke tijden.

Als het er echt op aankomt, heb je niks aan BN’ers met een graad in de opiniologie. Dan wil je een piloot met een vliegbrevet in de cockpit. Hoe lang is Angela de Jong al niet op televisie geweest? Het kan dus wel: talkshowtafels geschikt op kennis van zaken. Een verademing, met surrealistische trekjes. Zelfs het vaderlandse populisme blijkt niet immuun voor feiten. Wat wil je ook, met een koning die het volk primetime op het hart drukt: ‘Luister naar de experts, het RIVM zij geprezen.’

Misschien goed die boodschap nog eens uit te zenden als er weer een klimaatdebat of verkiezing wordt gehouden.

Weg zijn de politieke hokjes

Het kabinet stelt in de grootste gezondsheidcrisis sinds de Spaanse griep een nieuwe minister van Medische Zorg aan.

Van de oppositiepartij.

In een crisis worden sommige dingen plots heel helder. Zoals: hoe triviaal politieke kleur is.

Opeens heeft niemand het meer over links en rechts. In Nederland vertrouwt een VVD-premier de crisisregie toe aan een PvdA-minister.^* In België verenigen de Walen en de Vlamingen zich in een corona-akkoord.^* En in de Verenigde Staten hebben Republikeinen nota bene een eenmalig progressief basisinkomen voorgesteld^* van 1200 dollar per persoon – aflopend naarmate je meer verdient. 

Het kan verkeren.

Toegegeven, dit is dan ook hoe de wereld eruit ziet als alle politieke partijen hun zin krijgen: grenzen dicht, vliegtuigen aan de grond, moskeeën gesloten en gratis geld voor iedereen! Maar, alle ironie daargelaten: hoe vreselijk de aanleiding ook, zo verfrissend is de samenwerking die er uit voortvloeit. ‘Partijkleur is nu even niet interessant’, aldus premier Rutte. 

Misschien aardig om te onthouden, wanneer er weer geformeerd gaat worden. 

De mensheid als één groot web van afhankelijkheid en invloed

Van Wuhan tot de Wereld: in nog geen twee maanden tijd verspreidde een virus zich van één persoon tot 188 landen – van mens tot mens tot mens tot mens tot mens tot Kevin Bacon.  

In een crisis worden sommige dingen plots heel helder. Zoals: hoe verbonden we met elkaar zijn. 

Dat bedoel ik niet zozeer spiritueel – al vond ik het collectieve applaus voor de Onmisbaren het ontroerendste vuurwerk dat ik ooit in mijn straat heb horen afgaan. Nee, ik bedoel: als mensheid zijn we daadwerkelijk six handshakes apart. 

Als mensheid zijn we daadwerkelijk 'six handshakes apart' 

Het idee dat iedere persoon op aarde maximaal zes stappen van elke andere persoon verwijderd is, beter bekend als six degrees of separation,^* is al jaren een van de meest verfilmde en bezongen theorieën uit de sociale wetenschap. En niets laat beter zien hoezeer die theorie klopt als een pandemie. 

Dat klinkt als een open deur – het heet niet voor niets ‘viraal gaan’. Maar het legt ook iets fundamenteels bloot over het menselijke bestaan: onze invloed reikt tot ver voorbij ons voorstellingsvermogen.

Veel minder bekend dan de six degrees of separation-theorie, maar minstens zo belangrijk, is de three degrees of influence^* -theorie ontstaan uit het baanbrekende onderzoek van de wetenschappers Nicholas Christakis en James Fowler. 

Wat blijkt: ook menselijk gedrag is hoogst besmettelijk.

Eetpatroon: besmettelijk. Roken en drinken: besmettelijk. Geluk en verdriet: besmettelijk. Stemgedrag: hoogst besmettelijk (vandaar al die ‘bubbels’). Zonnepanelen op je dak: zelfs die blijken^* besmettelijk.

Christakis en Fowler ontdekten, gecorrigeerd voor externe factoren, dat de invloed van ons eigen doen en laten tot maar liefst drie personen van ons vandaan significant is. Combineer dat met het feit dat we allemaal maar zes personen van elkaar verwijderd zijn en de conclusie luidt: de invloed van ons gedrag kan ontzettend ver reiken. 

Laat dat even bezinken: wat jij eet, stemt, koopt, denkt en doet bepaalt in hoge mate wat je vrienden, de vrienden van je vrienden en de vrienden van de vrienden van je vrienden eten, stemmen, kopen, denken en doen – van het Vondelpark tot Wuhan aan toe.

Misschien goed daar aan terug te denken, als we weer verzuchten een druppel op een gloeiende plaat te zijn. 

Wat we kunnen met z'n allen

In een crisis worden sommige dingen heel helder. Zoals waar we als mensheid toe in staat zijn. 

Waardering opbrengen voor vakmensen. Luisteren naar experts. Afgaan op de feiten. Voorbij politieke hokjes denken. Het goede voorbeeld geven. De wereld veranderen.

Misschien goed om te onthouden, voor als dit allemaal weer voorbij is.

Lees verder: