/dc-useruploads-images/088bbff9ac044fefaa9e76a77e27139b.png)
Dagelijks sturen experts, onze leden en correspondenten ons de beste stukken en belangrijkste inzichten over het coronavirus. We hebben een documentje met inmiddels meer dan 130 aanbevelingen. De beste tips selecteren we en vatten we dagelijks voor je samen.
Wij zien het als onze taak jou te helpen deze wereldwijde ontwikkeling te begrijpen door het nieuws op een weloverwogen, feitelijke en constructieve manier van context te voorzien.
Op de hoogte blijven van de aller-, aller-, allerbeste artikelen, video’s en podcasts over corona wereldwijd? Volg dan onze gids:
Corona in context: een gids die je helpt de pandemie te begrijpen
Vandaag willen we een deel van de gids uitlichten. Namelijk: het deel dat gaat over het coronavirus zelf, over witte bloedcellen en ons immuunsysteem, over de verspreiding van het virus en wat we allemaal wel en niet (spoiler alert: vooral veel niet) weten over de besmettelijkheid en dodelijkheid ervan.
Want daar verschenen afgelopen weken heel veel goede artikelen over.
In zo’n 162 minuten kijk-, lees- en luistertijd leer je zo alles wat we tot nu toe weten over het coronavirus. Duurt dat je te lang? Geen zorgen: je kan ook alleen de samenvattingen lezen die we van elk artikel maakten, dan leer je in 10 minuten wat de belangrijkste inzichten zijn over het coronavirus.
Met dank aan Josanne Verhagen – Correspondentlid, viroloog en ‘vet vriendelijk’ (aldus onze gespreksredacteur Gwen Martèl) – die dit deel van de gids mede redigeerde.
Wat we tot nu toe weten over het coronavirus
Laten we beginnen met een antwoord op de meest basale vragen.
Hoe corona werkt en waarom je er ziek van wordt
YouTube-kanaal Kurzgesagt maakt video’s van grote nieuwsgebeurtenissen, en beantwoordt in deze video in acht minuten heel helder precies die vraag.
Samengevat: een coronavirusinfectie kan veel schade aanrichten in de luchtwegen. Als reactie op de infectie activeert ons afweersysteem onder andere de witte bloedcellen, die vervolgens zo actief te werk kunnen gaan tegen het virus dat ze ook schade aanrichten aan omliggende cellen en weefsel. Daardoor kunnen de luchtwegen vatbaarder worden voor bacteriële infecties.
Meer kijken? Een Correspondentlid en viroloog (dank, Linda!) raadde ons dit college (in ‘t Nederlands) aan van moleculair viroloog Raoul de Groot. Liever lezen? Dan is dit stuk(je) in The New York Times iets voor jou.
Waarom jij waarschijnlijk ook corona krijgt
Nu je weet wat het virus is, is het de vraag waarom juist dit virus zo gevaarlijk is – en waarom corona anders is dan de griep. Dit stuk uit The Atlantic legt dat goed uit, en onderbouwt waarom het waarschijnlijk is dat heel veel mensen vroeg of laat het virus op zullen lopen.
Waarom jij waarschijnlijk ook corona krijgt
Kort: Vaak is het moeilijk te zien of iemand geïnfecteerd is, en mensen scheiden het virus al uit in de periode dat ze al wel besmet zijn maar nog geen ziekteverschijnselen hebben. Daardoor kan het virus zich eenvoudig verspreiden. Dat is de gevaarlijke paradox van dit virus. Daarnaast zijn de symptomen – koorts, hoesten, kortademigheid – lastig te onderscheiden van bijvoorbeeld de seizoensgriep. Vaak hebben patiënten niet eens ziekteverschijnselen.
Epidemioloog Marc Lipsitch van Harvard University verwacht dan ook dat 40 tot 70 procent van de wereldbevolking besmet zal raken met het coronavirus. Een effectief vaccin laat nog zeker een jaar tot anderhalf jaar op zich wachten, voorspelt pandemie-expert Richard Hatchett.
Hoe het coronavirus zich over de wereld verspreidde
Dan blijft er nog één vraag over: hoe heeft het coronavirus zich over de wereld kunnen verspreiden? The New York Times laat in dit stuk met fantastisch inzichtelijke beelden zien hoe SARS-CoV-2, de wetenschappelijke term voor het coronavirus, zich over de wereld kon verspreiden.
Hoe het coronavirus zich over de wereld verspreidde
Op 31 december 2019, toen al zeker duizend mensen besmet waren, lichtte de Chinese overheid de Wereldgezondheidsorganisatie in over wat we nu kennen als het coronavirus. Een grootschalige analyse van reisgedrag aan de hand van mobiele telefoons en sociale media laat zien dat in de maand na de waarschuwing maar liefst zeven miljoen Chinezen wegtrokken uit de stad Wuhan, waar de huidige pandemie begon.
Toen Wuhan eind januari werd afgesloten van de buitenwereld, had het virus zich al verspreid over dertig steden in 26 verschillende landen. Onderzoekers schatten dat 85 procent van de besmette reizigers uit China zonder zichtbare symptomen naar het buitenland reisde.
Wat we een eeuw later kunnen leren van de Spaanse griep
Zo, dat zijn de belangrijkste inzichten over het virus zelf. Wil je er toch meer over lezen? Dan raden we je aan dit heel lange, maar ontzettend goede verhaal van meesterverteller Malcolm Gladwell te lezen, dat in 1997 in The New Yorker verscheen. Het gaat over een andere pandemie: de Spaanse griep, waar een kwart van de wereldbevolking tussen 1918 en 1920 besmet mee raakte.
Onze correspondent Sport Michiel de Hoog wees ons op dit stuk, en het leerde ons in ieder geval heel veel over virologie en epidemiologie.
Wat we een eeuw later kunnen leren van de Spaanse griep
Geen 45 minuten over? In 30 seconden dan: Tussen 1918 en 1920 raakte een kwart van de wereldbevolking besmet met de Spaanse griep. Dit artikel van schrijver Malcolm Gladwell over die pandemie is een goede kennismaking met de virologie en epidemiologie.
Een van de belangrijkste inzichten uit het artikel is dat varianten van het virus die plotseling ernstige ziekte veroorzaken, mogelijk minder goed worden verspreid onder mensen. Als een virus acuut slachtoffers maakt, blijven mensen binnen en besmetten ze anderen minder snel. De Spaanse griep, stelt bioloog Paul Ewald, kon een kwart van de wereldbevolking besmetten omdat mensen na de Eerste Wereldoorlog niet binnen konden blijven. De Spaanse griep – veroorzaakt door een voor de bevolking nieuw virus – verspreidde zich zodra zieke soldaten de loopgraven verlieten.
Wat we nog niet weten over corona
Maar we weten vooral heel veel niet over het coronavirus. Omdat er veel cijfers, grafieken en nepnieuws rondgaan op sociale media, vinden we het ook belangrijk je te vertellen wat we allemaal níet weten, of niet kúnnen weten.
Waar je op moet letten als je coronacijfers voorbij ziet komen
Het is bijvoorbeeld onmogelijk te zeggen hoeveel mensen wereldwijd geïnfecteerd zijn, en dus wat het sterftepercentage is en hoe besmettelijk het virus precies is. Dat komt omdat we cruciale gegevens niet hebben. In dit stuk legt onze correspondent Ontcijferen Sanne Blauw uit waar je op moet letten als je coronacijfers voorbij ziet komen.
Waar je op moet letten als je coronacijfers voorbij ziet komen
Samenvattinkje: Het sterftepercentage bereken je bijvoorbeeld door het aantal doden door het aantal besmettingen te delen, maar we weten niet hoeveel mensen er besmet zijn met en hoeveel mensen er overlijden aan corona.
De besmettelijkheid bepalen epidemiologen door de R0 – in het Engels ‘R nought’ – te berekenen: het gemiddelde aantal mensen dat door één ziek persoon besmet raakt. Als R0 groter is dan 1, dan zal het virus zich waarschijnlijk blijven verspreiden. Is het kleiner dan 1, dan is het te verwachten dat de ziekte uitdooft.
Maar in het geval van corona lopen de schattingen over de R0 uiteen. En ook de verdubbelingstijd – hoelang het duurt voordat het aantal bevestigde gevallen verdubbeld is – verschilt sterk per land, waardoor we niet goed weten hoe snel het coronavirus zich verspreidt.
We weten weinig, maar genoeg om in te grijpen
Er zijn dus weinig data over het coronavirus, en toch moeten er maatregelen genomen worden. Hoe weten we of we de juiste maatregelen nemen? In twee artikelen die we lazen op STAT, een website met medische artikelen, zijn wetenschappers daarover aan het woord.
We weten weinig, maar genoeg om in te grijpen
Onze correspondent Ontcijferen Sanne Blauw vatte de discussie voor je samen:
We maken beslissingen op basis van onvolledige data, stelt Stanford-epidemioloog John Ioannidis in een opiniestuk op STAT, een website voor gezondheidsnieuws. Ioannidis vindt dat er pas extreme maatregelen moeten worden genomen als er meer informatie beschikbaar is.
Nee, schrijft Harvard-epidemioloog Marc Lipsitch in een reactie op Ioannidis. Er is absoluut veel onduidelijk, vindt ook hij, maar we weten intussen echt genoeg om actie te ondernemen. Ten eerste is intussen duidelijk (door de situatie in landen als Italië en China) dat het aantal ernstige gevallen schrikbarend kan groeien als er niet op tijd wordt ingegrepen.
Ten tweede is intussen ingeschat dat iemand met het virus gemiddeld twee, of misschien wel meer, mensen besmet. Dat betekent dat zonder ingrijpen het aantal gevallen exponentieel kan groeien. Genoeg reden, dus, om maatregelen te nemen.
Waarom bierviltjesberekeningen over het virus niet werken
In Nederland informeert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de overheid over welke maatregelen we moeten nemen. Tegelijkertijd zie je op sociale media de ene berekening na het andere grafiekje langskomen. Was het maar zo gemakkelijk om het verloop van deze epidemie te voorspellen. In dit artikel van NRC leggen wetenschappers uit hoe zij complexe wiskundige modellen bouwen voor het coronavirus.
Waarom bierviltjesberekeningen over het virus niet werken
In ‘t kort: Het RIVM gebruikt een uitgebreide dataset uit 2017 over wie met wie – waar en wanneer – contact heeft. Nogal belangrijk als je wilt berekenen wat de gevolgen van maatregelen zijn, zoals de sluiting van cafés en restaurants. Maar de wetenschappers benadrukken ook: er is nog veel onzeker. Zo is nog onduidelijk hoe besmettelijk en hoe dodelijk het virus is.
Toch nog vragen? Beluister of lees dan dit gesprek met een viroloog
De belangrijkste vragen worden in dit stuk, met bijbehorende podcast van onze correspondent Goede gesprekken Lex Bohlmeijer, beantwoord door viroloog Marion Koopmans. Koopmans is een van de zeven experts die de Europese Commissie adviseren over de coronacrisis.
Toch nog vragen? Beluister of lees dan dit gesprek met een viroloog
Samengevat: In dit gesprek legt Koopmans helder uit wat het coronavirus is (het lijkt op SARS, maar verspreidt zich makkelijker onder mensen), waar mensen besmet door raken (via druppeltjes in de lucht of op voorwerpen die vrijkomen bij hoesten of niezen), en waarom langzaam immuniteit opbouwen belangrijk is (zodat de zorg niet overbelast raakt en een steeds groter deel van de bevolking wordt beschermd).
Het virus zorgt ook voor samenwerking in de medische wereld: kennis uit wetenschappelijke tijdschriften wordt meteen gedeeld met de Wereldgezondheidsorganisatie, en de Europese Unie faciliteert binnen een maand onderzoek – een proces waar ze normaal twee jaar over doet.
Het uiteindelijke doel, zegt Koopmans, is om corona met alle maatregelen te reduceren tot een ‘wintervirus’: een vervelende infectie die eens in de zoveel tijd opduikt, maar die mensen niet meer doodziek maakt of dodelijk is.
Dit zijn de bronnen die wij volgen
Maar ook voor het RIVM geldt: er is nog maar heel weinig bekend over het coronavirus. Dus is het belangrijk je niet te laten misleiden door nepnieuws en sensationele berichten die gemakkelijk viral gaan, maar je te laten informeren door experts. Wij volgen onder meer de corona-nieuwsbrief van The Syllabus, deze groep factcheckers van over de hele wereld, en deze wetenschappers op Twitter.
En natuurlijk: volg de gids die wij bijhouden met de belangrijkste inzichten en bronnen over corona. In die gids delen we niet alleen bronnen die over het virus zelf gaan, maar ook over bijvoorbeeld de economische, maatschappelijke en psychologische gevolgen van het coronavirus. Dit stuk was een deel van die gids.
Wat verscheen er verder op De Correspondent?
Maar we zijn niet De Coronaspondent. Deze andere toffe en coronavrije stukken verschenen afgelopen week ook op de site:
VIDEO! JE GELOOFT JE OGEN NIET! (En da’s maar goed ook)
Deepfakes zijn met kunstmatige intelligentie gemanipuleerde video’s die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn. Facebook, Twitter en Reddit kondigden aan tegen dit soort video’s op te treden. Het roept de vraag op: kun je je ogen en oren nog wel vertrouwen als bewegend beeld, stemmen en tekst beter en beter te vervalsen zijn? (Dit verhaal is ook te beluisteren.)
VIDEO! JE GELOOFT JE OGEN NIET! (En da’s maar goed ook)
Deze eilanders weten: de natuur is de baas
Het water komt. Wadbewoners leven mét de grillen van de natuur in plaats van zich ertegen te verzetten. Ze vrezen de komst van het wassende water allerminst. Want de natuur kunnen we toch niet de baas zijn. (Dit verhaal is ook te beluisteren.)
Deze eilanders weten: de natuur is de baas
Alles wat je moet weten over militaire drones
Drones spelen een steeds belangrijkere rol in oorlogsvoering. Maar wat is een drone precies? En hoe voeren legers er oorlog mee? (Dit verhaal is ook te beluisteren.)
Alles wat je moet weten over militaire drones
Tot zover. Fijne zondag, houd afstand en wees lief voor elkaar.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
