Samenwerken met een ondemocraat is schadelijk voor de democratie

Eigenlijk is de vraag te tragisch voor woorden. Moeten de VVD en NSC in een kabinet gaan samenwerken met de PVV? Drie maanden geleden zou het antwoord zijn: nee, natuurlijk niet. PVV-voorman Geert Wilders verkondigt al jaren haatzaaiende ideeën die volledig in strijd zijn met de democratische rechtsorde. Hij is zonder berouw, na een veroordeling wegens groepsbelediging. Geert Wilders is geen democraat. Hij runt een stemmenmanege.

Sindsdien heeft Wilders zijn schaapsjas aangetrokken, zijn gifpijlen gelakt en is hij binnengeglipt door de keukendeur die de nieuwe VVD-leider Dilan Yeşilgöz quasinonchalant had opengezet na het aangekondigde vertrek van Mark Rutte.

Het enige lid van de PVV parkeerde zijn meest discriminerende programmapunten en beweerde met succes dat hij milder was geworden. ‘Geert Milders’, haha.

Dat hij in debatten zijn tegenstanders, met name Frans Timmermans, routinematig uitschold en bleef roepen over een ‘asieltsunami’ en ‘klimaathysterie’ mocht de pret niet drukken voor al die kiezers die hem sterk vonden debatteren, en op hem stemden nu hij milder zou zijn geworden. Het SBS-verkiezingsdebat was zijn populaire doorbraak. Dankzij de erkenning van de VVD kon hij opeens meedoen als reële protestoptie voor alle mensen die zich niet gehoord of gezien voelen.

Over je schaduw heen stappen

Hij schitterde. Al zijn oude nummers klonken als nieuw en relevant. En hij maakte zich meester van de vacature ‘protestbestemming, goedgekeurd door Vandaag Inside’.

‘Partijen moeten nu over hun schaduw heenstappen’, zegt Wilders nu rap, zonder een spoor van gêne of excuses. De meerderheid van de kiezers van de VVD en NSC vindt dat Yeşilgöz en Omtzigt dat moeten doen. ‘Het land moet bestuurd worden’ en ‘je kan die 2,5 miljoen PVV-stemmers niet negeren’. Kennelijk wel die 7 à 8 miljoen mensen die niet op Wilders hebben gestemd.

De VVD heeft nu besloten niet in een kabinet met de PVV te stappen, maar het eventueel wel te gedogen.

Hoe kort kunnen geheugens zijn. Op 30 december 2021 twitterde Geert Wilders over Dilan Yeşilgöz: ‘Een VVD’er van Turkse afkomst op Justitie. En nu maar hopen dat ze mijn beveiliging niet opheft want het liefste zien ze me natuurlijk onder het gras verdwijnen.’

‘Wat een walgelijke tweet’, reageerde Sophie Hermans, fractievoorzitter van de VVD.

Als je over je schaduw heen stapt, moet je hem zo’n uitval kennelijk vergeven. Wilders leidt al jaren een beveiligd bestaan dat je niemand zou toewensen. Hij kan nooit even naar de film of een winkel, een eindje fietsen of naar het strand. Zelfs als dat mede verklaart waarom haatdragend sarcasme zijn normale toonsoort is, en discriminatie zijn politiek verdienmodel, is belediging nooit gerechtvaardigd. Hij werd in 2021 tot aan de Hoge Raad veroordeeld wegens groepsbelediging om zijn ‘minder Marokkanen’-uitspraak uit 2014.

'Niet, nooit, niet'

Voor Mark Rutte was samenwerking met Wilders taboe sinds de PVV-leider de gedoogcoalitie Rutte I (2010-2012) opblies. In het EenVandaag-verkiezingsdebat van 2017 werd de VVD-leider gevraagd of hij erbij bleef dat hij na de verkiezingen niet met de PVV ging samenwerken. Absoluut, stelde Rutte, die Wilders verweet te zijn weggelopen uit het Catshuis in 2012 en de laatste jaren te zijn geradicaliseerd. ‘Met zo’n partij ga ik niet samenwerken. Niet, nooit, niet’, aldus Rutte. 

De lijst met discriminerende en beledigende uitspraken, ondermijningen van de democratische rechtsorde en haar vertegenwoordigers is oneindig lang

De talloze schendingen van de democratische rechtsstaat die Wilders op zijn naam bracht, benoemde Rutte helaas nooit uitvoerig – waarschijnlijk om misplaatste tactische redenen. Daarmee heeft hij de PVV toch geleidelijk salonfähig gemaakt. Hun vele aanvaringen in het parlement hielden iets van dollen in de kleedkamer, terwijl Wilders doelbewust de grenzen van het toelaatbare bleef oprekken.

Dat Geert Wilders er nu besmuikt trots op is dat hij de nestor van de Tweede Kamer is, heeft aandoenlijke trekken. Het was toch een ‘nepparlement’? Dat hij rechters regelmatig beledigt is misschien te verklaren door zijn eigen langdurige omgang met de justitie, maar ook hij heeft trouw aan de Grondwet gezworen. En veroorlooft zich de rechtspraak systematisch verdacht te maken en te spreken over ‘laffe rechters’.

De lijst met discriminerende en beledigende uitspraken, ondermijningen van de democratische rechtsorde en haar instituties en vertegenwoordigers is oneindig lang. Onnodig die hier letterlijk te herhalen.

Geen onderdeel van de democratische rechtsorde

Waar het om gaat is dat Geert Wilders systematisch en over een lange periode heeft duidelijk gemaakt geen onderdeel te willen uitmaken van de democratische rechtsorde. Wie in zijn DNA heeft dat moslims in Nederland niet moeten bestaan, dat hun rechten moeten worden afgepakt en dat zij liefst teruggestuurd worden naar waar de meesten niet vandaan komen, is geen mild geworden staatsman waar je mee gaat onderhandelen over een te vormen regering die dit land gaat besturen.

Dat is niet het negeren van die 2,5 miljoen PVV-stemmers. Dat is het verdedigen van onze democratische rechtsorde tegen een man die voor de gelegenheid verklaart te willen opereren ‘binnen de kaders van de Grondwet’. Geruststellende mededeling zonder houdbaarheidsdatum: de zorgen en ambities van die kiezers moeten worden gehoord en beantwoord, maar een antidemocratische veelpleger als minister-president of regisseur is daarvoor geen optie. Al trekt hij vijf schaapsjassen aan.

Meedoen om erger te voorkomen?

Wie bij de VVD of NSC denkt: als wij meedoen kunnen we Wilders beletten ergere dingen uit te halen die hij zou doen zonder ons, maakt de denkfout dat er gradaties van verwerpelijkheid zijn waar je compromissen mee kan sluiten. Door zich in zekere mate – ongetwijfeld kritisch, maar toch – te solidariseren met Wilders en de talenten die hij voor kabinetsposten weet op te diepen uit zijn brede ledenbestand, maken zij haat en uitsluiting stapje voor stapje steeds een beetje gewoner. Dat is al jaren gebeurd, maar samen in een kabinet maakt het sneller en effectiever.

Om nog maar te zwijgen over de gevaarlijke idiotie van het buitenland-gedachtegoed van de PVV. Hij geeft Nederland terug aan de Nederlanders, om het direct onveiliger te maken door uit de euro en de EU te stappen, de Navo te verzwakken, Oekraïne te helpen verliezen en te heulen met Orbán, Poetin en Trump. Lekker onafhankelijk ten onder.

Natuurlijk moeten de mensen in Ter Apel en Budel worden bevrijd van de overlast. Maar de asielcrisis is voornamelijk van binnenlandse makelij. Als de opeenvolgende VVD-staatssecretarissen de opvangketen niet steeds hadden laten verschrompelen zodra de instroom terugliep, om vervolgens verrast te zijn door een toename, dan was de opgefokte crisis er niet geweest.

Maar dan had Mark Rutte afgelopen zomer van de nareismythe geen kabinetsbreuk-alibi kunnen maken. Een verkiezingsthema waar hij Geert Wilders geen grotere dienst mee had kunnen bewijzen. Kennelijk kon de Navo-campagne niet langer wachten. Timing is alles in de politiek.

In veertig jaar is gezaaid wat de PVV nu oogst

Rutte had lang genoeg gepresideerd over kabinetten die het verval van de democratische rechtsorde hebben gefaciliteerd. Door de sociale grondrechten te verwaarlozen, door een incompetente overheid te leiden die niet heeft gezorgd voor een dak boven ieders hoofd, voor deugdelijk onderwijs voor iedereen, en genoeg te eten en te besteden voor een fatsoenlijk bestaan.

Het is lang niet alleen Ruttes schuld, wat nu is gebeurd. Veertig jaar verwaarlozing van de publieke taken van de overheid hebben gezaaid wat Wilders nu oogst.

Maar ook dat is geen reden nu maar in zee te gaan met het boegbeeld van een praktijk van grensoverschrijdende schending van de rechtsstaat. Gedogen is een lichter vergrijp dan meedoen, maar voor de rechtsstaat op termijn misschien erger.

Het is waar, door de rug recht te houden en te weigeren met Wilders in een coalitie te stappen roepen de VVD en NSC de woede over zich af van de PVV-kiezers die boter bij de vis willen. Lastig uitleggen dat de democratische rechtsorde een groter goed is dan de grootste partij bij één Kamerverkiezing z’n zin geven. Toch moet het. Wat je kwijt bent aan democratische normen en waarden krijg je niet zomaar weer terug.

Bovendien, laten die 2,5 miljoen kiezers er eerst maar ‘ns een partij van maken, met leden en een democratisch reglement, met moties en kandidaatverkiezingen. Zij hebben nu gestemd op het marketingvehikel van een nepdemocraat.