American Pastoral, American Beauty, American Psycho, American Gigolo, American Woman, American Pie. Het adjectief ‘American’ siert al decennia titels van Amerikaanse boeken, films en liedjes. Het geeft allure en schept verwachtingen. Het zegt: dit kunstwerk gaat je – zoals een Great American Novel – iets cruciaals vertellen over de nationale identiteit.

Een Nederlandse equivalent is er eigenlijk niet. Ergens ‘Hollands’ voor plakken maakt het eerder knullig dan hoogdravend. Hollands doet het beter op emmers frituurvet dan op kunst. Achter de bejubelde VARA-serie Hollands Hoop (geregisseerd door gaat er echter wel degelijk ambitie schuil. Hollands Hoop wil iets zeggen over Nederland, als een Great Dutch Novel.

Wat er aan mooie televisie uit Amerika komt (denk The Sopranos, The Wire, Breaking Bad), doet in epiek, intelligentie en diepgang niet meer onder voor film en literatuur. Nederlandse tv-gelden maken het praktisch onmogelijk om aan dat soort standaarden te voldoen. Toch heeft Hollands Hoop-scenarist Franky Ribbens de lat hoog gelegd. De serie werd onmiddellijk vergeleken met Breaking Bad;volgens de makers is Fargo een inspiratiebron geweest.

Kim van Kooten (links) en Cynthia Abma (rechts). Foto’s: Merlijn Doomernik/NPO

Een leren jas

Hoofdpersoon Fokke Augustinus (Marcel Hensema) heeft inderdaad nogal wat weg van Walter White uit Hij is een brave psychiater in een tbs-kliniek; niet blij met zijn werk. Zijn vrouw Machteld (Kim van Kooten) doet het met haar yogaleraar, zijn zoon kweekt wiet op zijn slaapkamer, zijn oudste dochter is een kattige puber.

Loserschap ligt op de loer voor Als zijn vader overlijdt, erft hij diens Groningse landgoed Hollands Hoop, waarop, midden in het maïsveld, een enorme wietplantage blijkt te staan. Onvrijwillig raakt Fokke, zonder medeweten van zijn vrouw, verstrikt in de drugspraktijken die zijn dode vader er in het geheim op nahield. Het zal niet lang duren voordat hij zijn lullige golfjack verruilt voor een lange leren jas.

Dat er goed naar buitenlandse voorbeelden is gekeken blijkt al uit de leader. Bij Amerikaanse series is het intro inmiddels een kunstgenre apart, en ook dat van Hollands Hoop is uitzonderlijk ingenieus gemaakt: onheilspellend, artistiek en met een puntgave soundtrack van Janne Schra en Torre Florim, die je over country roads het Groningse platteland opsleurt.

YouTube

Ook wat de toon betreft putten de makers uit een Amerikaanse traditie. In de eerste aflevering wordt al duidelijk dat het, op z’n zowel spannend als komisch gaat worden, zowel satirisch als subtiel. Fokkes patiënt Dimitri (de Vlaamse Peter Van den Begin), die zijn gewaardeerde dokter begint te stalken op het landgoed, is evenzeer pikzwart – hij zit vast voor het uitkoken van de schedel van zijn vader – als lichtvoetig – hij slaapt in een lieveheersbeestjestent en zingt liedjes.

Tegelijkertijd is Hollands Hoop juist uitgesproken Hollands (al zou je kunnen twisten over hoe ‘Hollands’ Groningen eigenlijk is). Een indrukwekkend arsenaal aan poldershots, velden en Van Ruisdaelluchten toont een romantisch, leeg Nederland waar boeren het (nog even) voor het zeggen hebben. Met die nostalgie wordt gespeeld middels spreekwoorden (zoals de ondertitel ‘zaai wat je oogst’), archaïsche liedjes en woorden.

Hoelang kun je blijven polderen?

Vooral Fokke belichaamt dit oudvaderlandse sentiment. Hij zingt zijn jongste dochtertje in slaap met ‘In een groen knollenland;’ hij vermoedt dat zijn zoon ‘trammelant’ heeft. Het is ook zijn personage waarin zich de conflicten van het moderne Nederlanderschap manifesteren. Al snel heeft hij dankzij zijn aftakelende erfenis behalve een onraad ruikende vrouw en een gezin, een Roemeense afperser, een losgeslagen tbs’er en een stel verbolgen boeren tevreden te houden.

Dries Alkemade (links) en Nikola Djuricko (rechts). Foto’s: Merlijn Doomernik/NPO

Zijn beproefde Hollandse fatsoen en grote gevoel voor diplomatie blijken uiteraard niet toereikend in een situatie die zo complex is geworden. De wiethandel en de paradoxale wetgeving daaromheen zijn een vruchtbaar symbool voor de problematische kanten van onze gedogende politiek. Vroeg of laat, zo voelt de kijker aan, moeten ergens harde beslissingen genomen worden. Moet dat aardige, magere mannetje dat doen?

Fokkes vrouw Machteld neemt haar toevlucht tot oosterse praktijken; ze wil een healingcentrum openen op de zolder van Hollands Hoop. Ook op hun huwelijk heeft het gepolder van haar man niet de beste uitwerking. De twee belanden, voorspelbaar, eindelijk weer eens met elkaar in bed nadat Fokke gedwongen het antieke jachtgeweer van zijn vader ter hand neemt om een ‘zakenrelatie’ bang te maken. Daadkracht is geiler dan diplomatie.

Machteld is een sfinx

Er moet dus ‘geheald’ worden in de polder. De boodschap van dat verhaal is klinkklaar. Maar wat Machteld verder drijft is helaas minder voelbaar. Van Kooten maakt haar sympathiek en geestig, maar Machteld blijft een beetje raadselachtig. Ze lijkt te verfijnd om een typische vinexmoeder te zijn, te scherp voor de passieve houding die ze aanneemt en te kalm om een diepe frustratie uit te drukken.

Amber Robin Berentsen (links) en Martijn Lakemeier (rechts). Foto’s: Merlijn Doomernik/NPO

Fokke komt makkelijker uit de verf. Maar ook voor hem geldt dat de zich wel erg snel opstapelende actie soms ten koste gaat van meeleven. In hun ambitie en enthousiasme hebben de makers Hollands Hoop volgestopt met interessante zijsporen en ideeën – in slechts zes afleveringen worden we naast de gezinsperikelen, het misdaadverhaal en de psychotische patiënt, ook nog geconfronteerd met een ontvoering, een lesbische affaire, agrarische geschiedenis en corrupte gemeentepolitiek.

Drukke boel. Soms voelt het alsof Breaking Bad én Fargo én Borgen én The Sopranos (of toch The Wire?) allemaal tegelijk wel een beetje voorbeeld zijn geweest. Het is ongetwijfeld een kwestie van smaak, maar van mij had het tempo een tikkie lager mogen liggen – iets meer rust, tijd en ruimte voor die getalenteerde cast en dat prachtige landschap. Het had ons mogelijk nog een paar fijne afleveringen van deze Grote Nederlandse Serie opgeleverd.

Peter Paul Muller (links) en Peter Van den Begin (rechts). Foto’s: Merlijn Doomernik/NPO

Hollands Hoop wordt op zaterdagavond uitgezonden. Gemiste afleveringen zijn te zien op

YouTube
Bekijk de trailer

Lees ook:

Zo ongemakkelijk is tolerantie in de tv-show Typisch Nederlands Typisch Nederlands werd lang niet zo goed bekeken als Heel Holland bakt. Het is dan ook zeer ongemakkelijke en confronterende televisie. We zien hoe onze nationale deugd ‘verdraagzaamheid’ wordt ingezet om vooral niet echt naar elkaar te hoeven luisteren. Lees hier mijn recensie van Typisch Nederlands terug The Leftovers: spannend tv-drama zonder wie, wat, waar, waarom Er wordt zeldzaam weinig informatie gegeven in HBO’s The Leftovers. Maar dat past bij de nieuwe serie, die op intrigerende wijze onderzoekt hoe een met zekerheden geobsedeerde samenleving omgaat met mysterie en wrede onverklaarbaarheid. Een wreedheid waar ook de kijker niet aan kan ontsnappen. Lees hier mijn recensie van The Leftovers terug