Hoe een kortere werkweek de Chinezen gelukkiger kan maken

‘Chinezen staan bekend om hun keiharde arbeidsethos. Om meer geld te verdienen, blijken ze vrijwel altijd bereid om hun vrije tijd op te geven,’ zo schreef Wang Shichuan laatst in het Volksdagblad, China’s invloedrijkste staatskrant. ‘In Europa, bijvoorbeeld, is er vanuit de lokale middenstand vaak protest ontstaan tegen Chinese winkels, die langer openbleven. In sommige landen worden Chinese ondernemers gedwongen om weekenden vrij te nemen.’

Maar, zegt Wang in een artikel over het twintigjarig bestaan van de vijfdaagse werkweek in China, deze mentaliteit is aan het veranderen. Met het stijgen van het economisch ontwikkelingsniveau vinden steeds meer mensen het nastreven van een gelukkig leven ‘van hoge kwaliteit’ belangrijker dan het verdienen van geld. ‘Zou de vierdaagse werkweek ook niet wat voor China zijn?’ vraagt hij zich af.

Een prima idee, vinden ook veel deelnemers aan een peiling van Chinese website Sina. Van de bijna 50.000 respondenten is 88,4 procent vóór het invoeren van een vierdaagse werkweek. ‘Het leven is meer dan werk alleen,’ zegt meer dan 60 procent. Tegenstemmers hebben als belangrijkste argument dat mensen lui zouden worden van zoveel vrije tijd, daartegenover staan de voorstemmers die denken dat ze door meer vrije tijd juist efficiënter zouden werken. En wanneer moet die werkweek dan ingevoerd worden?

Liefst 48,6 procent denkt dat dat binnen tien jaar kan.

Waarom China hierover nadenkt

Tien jaar is wat snel, maar 2030 moet lukken, denkt econoom Wang Qiyan van de Volksuniversiteit in Beijing. Al jaren pleit hij voor meer vrije tijd voor Chinese werknemers, in de vorm van een vierdaagse werkweek of flexibelere vakanties. Zijn ‘vrijetijdseconomie’ wil zo iets doen aan de hoge werkdruk op de Chinese arbeidsmarkt én zou goed zijn voor de economie. Meer vrije tijd zou zich moeten vertalen in meer consumptie en toerisme, precies wat de Chinese economie nu nodig heeft. 

Misschien zijn mensen wel bereid een paar jaar langer te werken als ze meer vrije dagen hebben

De Chinese overheid heeft nog geen officiële uitspraken gedaan over een kortere werkweek, maar de tijd lijkt er rijper voor dan ooit. Tientallen jaren groeide de Chinese economie met 10 procent of meer per jaar, maar die groei heeft ook een hoge tol geëist, bijvoorbeeld in de vorm van milieuschade. De groei moet nu duurzamer en hoge groeicijfers worden minder belangrijk. Dit jaar mikt de Chinese overheid op een groei van ‘ongeveer 7 procent.’ Shanghai, China’s financiële centrum, heeft dit jaar zelfs helemaal geen groeidoel vastgesteld.

Nu economische prestaties niet langer heilig zijn, wordt er kortom over andere dingen nagedacht. Nationaal geluk bijvoorbeeld. Het was schrikken toen uit officiële peilingen in 2011 bleek dat maar 6 procent van de bevolking zichzelf ‘erg gelukkig’ vond. 48 procent was ‘niet gelukkig.’ Al snel werd de peiling offline gehaald. Betere sociale voorzieningen en meer vrije tijd zouden uitkomst kunnen bieden.

Ook zou een kortere werkweek kunnen helpen bij de overgang naar een hogere pensioenleeftijd. China’s snelle vergrijzing maakt het noodzakelijk dat de huidige pensioenleeftijd (50 of 55 jaar voor vrouwen, 60 jaar voor mannen) omhoog moet, maar plannen daartoe zijn erg impopulair bij de bevolking. Misschien, denken analisten, zouden mensen wel bereid zijn een paar jaar langer te werken als ze meer vrije dagen hebben.

Wat willen de Chinezen?

Voor de meeste Chinezen klinkt een weekend van drie dagen nog als een droom. De afstand tussen regels en realiteit is vaak enorm in China en veel reacties waren ronduit cynisch. ‘Eerst maar eens zorgen dat de vijfdagige werkweek gerespecteerd wordt,’ merkt blogger @幺飞侠 op. ‘Of dat we betaald krijgen voor overwerk.’

Er is in China een groot verschil in arbeidsvoorwaarden (en dus vrije tijd) tussen degenen die hun salaris van de staat krijgen (ambtenaren) en de private sector. Ambtenaren (ongeveer 10 procent van de Chinese bevolking) hebben elke dag twee uur lunchpauze en gaan niet te laat naar huis, maar in de meeste bedrijven is onbetaald overwerk de normaalste zaak van de wereld. Veel mensen hebben één dag per week of drie dagen per maand vrij. Om niet te spreken van de honderden miljoenen migrantenwerkers, die vaak de hele week doorwerken en alleen rond Chinees nieuwjaar een paar weken vrij nemen.

De invoering van een vierdaagse werkweek zou zodoende in het huidige stelsel geen verschil maken voor de groep mensen met de hoogste werkdruk. En het is ook maar de vraag of ze dat zouden willen. Want hoe krijg je mensen op vakantie als ze geen zicht hebben op een pensioen? In een land met snel stijgende levenskosten, duizelingwekkende huizenprijzen en een verre van compleet sociaal stelsel is minder werken simpelweg geen optie. Zoals gast Xie Jinpu in een talkshow over de vierdaagse werkweek het zei: ‘De vierdaagse werkweek is voor mensen die het al hebben gemaakt. De meeste mensen werken niet uit geldlust maar om de kans te verdienen om gelukkig te worden en hun dromen te verwezenlijken!’

Een kortere werkweek kan een deel van de Chinese bevolking een kwalitatief hoger leven bieden, net zoals de vijfdaagse werk deed sinds de invoering in 1995. Maar de Chinese regering heeft nog veel te doen voordat een kortere werkweek de mensen die de extra rust het meest nodig hebben, zou kunnen helpen.