Waarom zetten we nog steeds kinderen op de wereld?

Als een sprookjesprinses. Zo ligt de vrouw in de Koeweitse geboortekliniek op bed. Tussen de donzige dekens, met aan haar voeteneinde een kussen van goud. Met een glimlach op haar perfect opgemaakte gezicht toont ze haar pas geboren baby.

Het contrast met de Indiase foto’s kan niet veel groter. Op een van de beelden zie je twee vrouwen op een houten bank in de wachtkamer van een ziekenhuis - katten lopen er vrij rond, het afval ligt op de grond. Een van de vrouwen heeft een witte plakker op haar voorhoofd. De ander heeft twee stickers opgeplakt gekregen. De eerste wacht op een abortus, de tweede op een keizersnee. Dat vertelt fotograaf Lieve Blancquaert in het radio 1-programma Nooit meer slapen. Blancquaert bezocht elf landen om erachter te komen hoe een bepaalde plek, cultuur of omgeving een nieuw leven beïnvloedt.

‘Er is me iets duidelijk geworden,’ zegt Blancquaert. ‘Er is maar één moment waarop we allemaal hetzelfde zijn. Als we in de baarmoeder zijn. Zodra we die verlaten, is het voor iedereen anders. Dat tekent u voor de rest van uw dagen door. Daar ben ik echt wel zeker van.’

Waarom worden er nog kinderen op de wereld gezet?

Blancquaert raakte tijdens het maken van haar reportage gedeprimeerd door de armoedige omstandigheden waarin vrouwen op sommige plaatsen van de wereld hun kind ter wereld brengen. Neem de kale plastic matrassen waarop vrouwen soms zonder begeleiding liggen te baren in een hoekje van een kraamkliniek, de vieze bedden waar het bloed van de voorganger nog aan vastkleeft, de vrouw die – hoogzwanger - zeven uur liep om bij een ‘materniteit’ te komen en daar te horen kreeg dat ze over vier dagen terug mocht komen voor een echo die zou kunnen uitwijzen of de baby in haar buik dood was of niet (het echoapparaat kon maar één dag per week aangezet worden). En dan is er nog het enorme gebrek aan privacy. Barende vrouwen liggen bij pas bevallen vrouwen in bed.

Er zijn miljoenen die het gevoel van privacy niet kennen

Waarom kunnen ze dat, vraagt Blancquaert zich af. Zij denkt dat het komt doordat deze vrouwen helemaal niet weten wat privacy is. ‘Er zijn miljoenen die het gevoel van privacy niet kennen. En daarin word je ook geboren; dat tekort aan privacy of het ontbreken daarvan.’

Als Lieve voor de zoveelste keer met ‘zoveel negativiteit’ wordt geconfronteerd, vraagt ze zich af waarom ze zelf twee kinderen op de wereld heeft gezet. ‘Waarom ben ik zo stom geweest om dat te doen?’ Ze komt tot de conclusie dat ze het heeft gedaan omdat de kinderen haar een reden van bestaan geven. Een reden om door te gaan.

De context van de geboorte in beeld brengen

De fototentoonstelling en de films stralen niet alleen maar somberheid uit. Ontzagwekkend vond ik de foto van een barende vrouw uit Siberië. Je ziet haar enorme buik van opzij. Erbovenop de vroedvrouw, die de baby (baby’s?) naar buiten lijkt te duwen.

Ook de aflevering die vanavond wordt getoond – over kinderen krijgen in Shanghai – is verre van somber. Het begint in een wachtkamer van een ziekenhuis waar aanstaande vaders, grootouders en andere familieleden op een monitor kunnen zien hoeveel centimeter ontsluiting de verschillende vrouwen hebben die op dat moment aan het bevallen zijn. Je ziet hoe blij iedereen is als de baby eenmaal wordt getoond door de verpleegster. Er worden bananen en chocolade-eieren uitgedeeld, tussen neus en lippen wordt opgemerkt dat het toch wel jammer is dat het een meisje is, ouders worden gefeliciteerd met het tijdstip waarop het kind geboren is - ‘acht is een geluksgetal’- en er wordt gebeden. De meeste vaders zijn zenuwachtig en heel bang om hun baby vast te pakken - ze willen het perfect doen allemaal.

Dat streven naar perfectie gaat nog lang na de geboorte door, zo laat Blancquaert zien. Ouders bemoeien zich zelfs met de totstandkoming van hun kleinkinderen: massaal gaan ze op zoek naar een geschikte partner voor hun enige zoon of dochter.

‘Ik ben niet geïnteresseerd in uw vagina,’ zei Blancquaert tegen de vrouwen die zij wilde filmen en fotograferen vóór, tijdens en na hun bevalling. Ze was op zoek naar de context waarin die geboorte plaatsvond. ‘Waar en hoe een kind wordt geboren is als een spiegel van de maatschappij’, zegt ze. ‘Je verdere leven lijkt helemaal uitgestippeld door die paar vierkante meter waar je moeder je op de wereld zet.’ Met haar foto’s en filmreportage heeft ze dat heel zichtbaar en voelbaar gemaakt.

Deze aanbeveling is geschreven door Marilse Eerkens.

De eerste aflevering van Birth-day is vanavond om 21.10 te zien bij de VPRO op NPO2. De tentoonstelling in Zutphen loopt nog tot 28 juni.