Vandaag bezoek ik de Steve Jobs School Breda. Een van de vier hoofdelementen van de school is de focus op 21st century skills.

Die skills duiken steeds vaker op in het onderwijs. Ook in het advies dat de afgelopen maandag presenteerde, worden de ‘nieuwe’ vaardigheden genoemd:

‘In de tweede plaats zijn er vaardigheden als informatieverwerking, sociale interactie, analytisch vermogen en zelfstandig werken, die de komende jaren steeds belangrijker zullen worden. Ook blijken bepaalde persoonlijke eigenschappen, doelen, motivaties en een belangrijke voorspeller van succes in het latere leven. Deze ‘21th century skills’ worden in meer of mindere mate binnen het standaardcurriculum opgedaan, maar er zijn nog geen betrouwbare meetinstrumenten voor.’

De vaardigheden die de Onderwijsraad noemt, wijken af van de lijst vaardigheden die genoemd worden in het Dit whitepaper noemt samenwerking, kennisconstructie, ict-gebruik voor leren, probleemoplossend denken en creativiteit, planmatig werken. De Steve Jobs School Breda heeft het over communiceren, kritisch denken, creativiteit, ict-geletterdheid, probleemoplossend vermogen, samenwerken en sociale en culturele vaardigheden, en voegt daar zelf ‘empathie’ aan toe.

En welke vaardigheden zijn volgens leerlingen belangrijk in de 21ste eeuw? M’n leerlingen uit 4 vwo kwamen tot de volgende lijst:

Gevraagd naar 21ste century skills noemden mijn leerlingen zaken als ‘zelfstandigheid’ en ‘Engels spreken’, maar ook: ‘egoïsme’ en ‘autorijden’.

Als het aan de leerlingen ligt, is dus niet ‘samenwerken’ maar juist ‘egoïsme’ van belang. Volgens het whitepaper 21st century skills wordt samenwerken op de werkvloer steeds belangrijker, terwijl de samenleving volgens de leerlingen zo geïndividualieerd raakt dat het belangrijk is om voor jezelf te kunnen kiezen. 

Ook de opmerking dat autorijden een belangrijke vaardigheid voor de eenentwintigste eeuw is, vind ik interessant. Het stelt ons voor de vraag of alle vaardigheden die belangrijk zijn ook op school moeten worden aangeleerd. De Duitse psychiater en psycholoog Manfred Spitzer, auteur van Digitale dementie en fel tegenstander van digitale media in het klaslokaal, merkte in een interview in de Volkskrant op: ‘Auto’s zijn ook onmisbaar, toch wachten we tot een kind 18 is voordat het achter het stuur mag zitten. Waarom? Omdat we weten dat er risico’s aan kleven, zeker in de handen van jonge kinderen. Met computers is dat niet anders.’

Wederom weinig nieuws

Natuurlijk worden de bovengenoemde vaardigheden al getraind in het onderwijs. Ook op scholen is het internet al uitgevonden. Leerlingen worden soms gek van opdrachten waarbij zij moeten samenwerken, want dat betekent vaak tussen de judoles van de een en de pianoles van de ander een moment vinden om een product te maken waar niemand echt tevreden over is. Het beeld dat de methode leidend is en docenten alleen maar het boek volgen, klopt lang niet altijd. Een leerling opperde vorige week dat docenten aftrek van hun salaris zouden moeten krijgen voor ieder kopietje dat zij uitdelen.

Wat wel nieuw zou zijn is het opnemen van de 21st century skills in het curriculum en het toetsen van die vaardigheden. Maar hoe?

En dan nu concreet

In oktober 2013 werden de eerste resultaten van het PIAAC-onderzoek (Programme for the international Assessment of Adult Compentencies) gepubliceerd. PIAAC is een grootschalig internationaal onderzoek dat het niveau van reken- en taalvaardigheden en van het probleemoplossend vermogen van 16- tot 65-jarigen in kaart brengt.

Een van de voorbeeldopgaven in de categorie ‘problem solving skills in technology-rich environments,’ een van de 21st century skills, is de volgende:

De opdracht luidt: Je hebt een lamp besteld, maar deze werd in de verkeerde kleur geleverd. Ruil de lamp via de website van het bedrijf.

Probleemoplossend vermogen lijkt hier niet meer dan: leren surfen op het internet. Het whitepaper maakt in dit verband onderscheid tussen ‘digital immigrants’ en ‘digital natives’. De immigrants hebben de digitale revolutie meegemaakt en zich daar in meer of mindere mate aan aangepast, de natives zijn opgegroeid in het digitale tijdperk en weten niet beter dan dat je om bioscoopkaartjes te reserveren naar een website moet. Je kan je afvragen of de nadruk op 21st century skills in het onderwijs niet een immigrants-aanpak is van een probleem dat onder digital natives niet bestaat.

Ik ben benieuwd hoe de 21st century skills op de Steve Jobs School Breda met het onderwijs zijn verweven. Zijn zij middel of doel? Worden zij getoetst? Ik zal verslag doen.