Belangrijk advies voor iedereen die weleens advies krijgt
We krijgen de hele dag door advies. Welke raad kun je het beste aannemen, en welke niet? Hint: zoek je toekomstige zelf. En vermijd mensen die hun eigen fouten op jou projecteren.
Het is alweer tien jaar geleden dat ik twintig was. Belangrijker nog: ik heb me voortgeplant. Met andere woorden: mijn jeugd is over. De dingen die je kunt doen als je jeugdig bent, maar die ik niet deed, zijn inmiddels gemiste kansen.
Wanneer studenten of jonge(re) journalisten mij om advies vragen, bespeur ik bij mezelf de neiging mijn gemiste kansen aan hen op te leggen. Ik adviseer ze vooral te vertrekken op die onbekommerde eenzame wereldreis die ik zelf nooit maakte.
Ik zou beter moeten weten, want ik luister vaak en graag naar dit liedje over advies:
Op 4 minuten en 35 seconden zegt de verteller:
‘Wees voorzichtig met wiens advies je aanneemt, en heb tegelijkertijd geduld met hen die het geven. Advies is een vorm van nostalgie. Het aan iemand geven is alsof je afval uit het verleden opvist, dat afstoft, de lelijke plekken oververft en het vervolgens doorverkoopt voor meer dan het waard is.’
Wanneer we advies geven, hebben we het eigenlijk tegen onszelf.
Wanneer we advies geven, hebben we het eigenlijk tegen onszelf. We willen voorkomen dat mensen dezelfde fouten maken als wij. Of dezelfde kansen missen. We geven ze advies wat goed op onszelf van toepassing is, maar misschien minder op de ontvanger.
Daarom is het verstandig dat wanneer we zelf advies krijgen, we goed opletten wie het geeft.
Stel je voor dat je een eigen bedrijf wilt beginnen. Een oom raadt het je sterk af. Veel te risicovol, vindt hij. Moet je daar naar luisteren? Dat hangt dan dus van die oom af. Leidt hij een leven dat je bewondert? Krijgt hij dingen voor elkaar waar je van droomt? Heeft hij zelf ooit een bedrijf opgericht?
Zo nee, waarom zou je dan carrièreadvies van hem aannemen?
Als het zo is dat mensen eigenlijk tegen zichzelf praten als ze advies geven, kun je maar beter alleen raad aannemen van personen die je hoog hebt zitten. Met wie je best van plek wilt ruilen.
In dit geval dus iemand die zelf een onderneming is begonnen.
Vermijd die ‘genadeloze eerlijkheid’
Maar dat alléén is niet genoeg. Het is ook verstandig om op de motieven van de raadgever te letten.
Kijk bijvoorbeeld eens naar je eigen vriendengroep. Daar zit vast wel iemand tussen die altijd zegt spijkerhard doch goudeerlijk advies te geven. ‘Ook als het pijn doet’, zegt-ie trots.
Ik was altijd geneigd om juist die persoon om raad te vragen. Want als iemand bereid is elke vriendelijkheid aan de kant te zetten, dan moet hij toch wel zuiver advies geven?
Maar sinds ik schrijver Elizabeth Gilbert (bekend van Eat, Pray, Love ) vorig jaar interviewde, negeer ik die vriend.
‘Fuck that ‘brutally honest’ person,’ zei Gilbert, ‘Laat hem nooit iets zien waar je nog aan werkt. Want wat hij eigenlijk zegt, is: ‘please give me the chance to brutalize you’.’
Gilbert vraagt liever alleen advies aan intimi die geen ander belang hebben dan haar te willen helpen.
Hoe ouder de mens, hoe beter de raad
Er is één groep die heel goed aan dat criterium voldoet, om de simpele reden dat ze zelf weinig meer willen bereiken.
Bejaarden.
Ouderdomsprofessor Karl Pillemer raadt ons in een essay aan allemaal een stokoude raadgever te zoeken. Pillemer is zelf nog niet heel oud, maar interviewde wel tien jaar lang 2.000 bejaarden om hun levenslessen te destilleren.
Hoe ouder de mens, hoe beter de raad, vindt hij.
Want als je alles al een keer hebt meegemaakt, kun je de raad die je geeft in het perspectief van een heel leven plaatsen. Je bent niet meer gevoelig voor hypes en weet welke gebeurtenissen en beslissingen je een heel leven bijblijven, en welke niet. Je kunt met een langetermijnblik en afstand naar het leven kijken. En staart je niet, zoals ik, blind op het afgelopen decennium. Om in de woorden van cabaretier Louis CK te spreken, ‘they’ve seen history’.
Bovendien is het goed om ons voor te stellen hoe het is om oud te zijn. Want, schrijft Pillemer, mensen nemen meer verstandige en altruïstische beslissingen als ze geconfronteerd worden met hun oudere zelf.
Zoek je toekomstige zelf
Denk je nu aan een uitgeblust iemand achter de geraniums?
Ten onrechte, want ook bij stokoude raadgevers geldt: luister alleen naar hen die een leven hebben geleid dat je zelf zou willen leiden. Zoek je toekomstige zelf, aldus Pillemer.
Wil je een leven wijden aan de dans? Bel Hans van Manen op! De mode? Vlieg naar Iris Apfel! Journalistiek? Gay Talese leeft nog. Toch liever die onderneming starten? Zoek iemand die een prachtig bedrijf heeft opgebouwd.
Dus waar wacht je nog op? Mijd vroegoude dertigers en, hup, naar het bejaardentehuis!
Lees ook mijn boek
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
