Sekswerker worden: hoe werkt dat?

Sekswerker is een legaal beroep in Nederland. Uitgangspunt is dat je vrij voor dit beroep kunt kiezen. Sinds 2000 wordt gestreefd naar normalisering van de sector.

In hoeverre is die normalisering geslaagd? Als prostitutie een normaal beroep zou zijn, dan zou het voor iemand die hier vrij voor kiest net zo vanzelfsprekend moeten zijn om freelance sekswerker te worden als - bijvoorbeeld - metselaar of journalist. Is dat zo?

Ik neem de proef op de som en ga in gesprek met een accountant, een ex-sekswerker en een raamexploitant. Aan de hand van acht stappen ga ik na wat ik tegen zou komen als ik in de prostitutie zou gaan werken.

Stap 1. Voordat je met sekswerk begint

Mariska Majoor, ex-sekswerker en auteur van het boek Als seks werken wordt, zegt dat je stevig in je schoenen moet staan als je sekswerker wilt worden. Daarmee bedoelt ze dat je goed je grenzen moet bewaken. ‘Je moet weten: deze handelingen wil ik wel verrichten en deze handelingen niet.’

De jonge generatie staat er heel anders in. Bij hen gaat het ook over lekker spelen met je lijf

En je moet goed weten waar je het voor doet: ‘Seks tegen je zin is altijd verkeerd. Maar je kunt er een goede reden voor hebben. Bijvoorbeeld als je geld nodig hebt of je kinderen te eten moet geven. Je kunt de deal maken met jezelf: ik ga dit doen. Het ligt misschien gevoelig, maar dat doel is belangrijk voor mij.’

Geld is zeker niet voor alle sekswerkers de enige reden om aan het werk te gaan, zegt Majoor. ‘De jonge generatie staat er heel anders in. Bij hen gaat het ook om geld, maar ook over seksuele vrijheid. Lekker spelen met je lijf.’

Lekker spelen met mijn lijf? Ik moet het even laten bezinken. Maar laat ik eerst eens kijken of ik aan de formele criteria van de gemeente Amsterdam voldoe. Die stad ligt toch het meeste voor de hand, qua woon-werkverkeer.

Stap 2. Aan de formele criteria voldoen

Ik ben boven de 21 jaar, heb een bankrekening, sta ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie en spreek zowel Nederlands als Engels. Hiermee voldoe ik aan de formele vereisten van de gemeente Amsterdam.

En anders heeft Balthasar Freen van Excellent Dienstverlening B.V., accountant in de prostitutiesector, nog wel een oplossing: ‘Dan wijk je gewoon uit naar Diemen. Daar gelden weer andere regels.’

Maar het beleid van de gemeente Amsterdam wekt vertrouwen. Volgens een foldertje streeft het naar ‘een normale branche met duidelijke regels, waar de sekswerkers veilig, vrijwillig en zelfredzaam kunnen werken.’

Stap 3. Een bedrijfsvorm kiezen

Het leven als freelancer is onzeker. Bovendien is het een hoop gedoe met administratie. Zou ik ergens in loondienst kunnen?

Majoor: ‘Loondienst zie je eigenlijk alleen maar in de entertainmentbranche. Als je stript, performt, op het podium staat. In de Moulin Rouge, de Casa Rosso, dat soort bedrijven.’

Helaas. Wij Heemskerken stonden niet vooraan toen het ritmegevoel werd uitgedeeld. Loondienst valt af.

Ik kan ook middels opting-in aan de slag. Deze manier van werken zit tussen loondienst en zelfstandig ondernemen in. Je bent niet in dienst van de exploitant, maar de klant betaalt diegene wel. De exploitant draagt dan belasting voor je af en betaalt je uit. De meeste bordelen en escortservices werken zo.

Loondienst zie je eigenlijk alleen maar in de entertainmentbranche

Majoor legt de herkomst van deze regeling uit. ‘Met de afschaffing van het bordeelverbod werden werkplekken in de prostitutie legaal. Maar sekswerkers wilden niet in loondienst. Bordeelhouders zagen de bui ook al hangen: dat gaat ons goud geld kosten qua ziektekosten. Want is bijvoorbeeld menstruatie een beroepsziekte? De een wil niet werken door de buikpijn, terwijl de ander er een spons in stopt en gewoon doorwerkt.’

Gevolg: bijna iedereen werkte zwart. Dus introduceerde de Belastingdienst opting-in.

Volgens de voorwaarden van opting-in bepaalt de sekswerker de eigen werktijden en klandizie. Toch blijkt de praktijk weerbarstig. Majoor: ‘Sekswerkers zijn er heus wel op de tijden dat de exploitant wil dat ze er zijn. Als iedereen zomaar in en uit kan lopen, dan wordt het een zooitje voor de klanten. En een klant wil natuurlijk ook niet met iedere sekswerker individueel hoeven onderhandelen over de prijs.’

Klinkt mij als een arbeidsrelatie in de oren, maar dan wel eentje waarbij verlies van inkomen volledig op jou neerkomt. En als je dan toch zelf het risico draagt, dan kun je net zo goed gaan zzp’en.

Stap 4. Een verdienmodel kiezen

Ik zie drie verdienmodellen als zzp’er: achter het raam, zelfstandige escort, of thuisprostitutie.

Verdienmodel A: Achter het raam

Ik zou een raam kunnen huren op de Wallen, in het Singelgebied, of op de Ruysdaelkade. Op de Wallen zou ik, met mijn Nederlandse achtergrond, een uitzondering vormen. Majoor: ‘Er zijn nauwelijks meer Nederlandse vrouwen die daar werken. De meeste zijn Roemeens, Bulgaars, of latina.’

Wil ik dit doen, dan moet ik me eerst inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Dat kan onder de noemer prostitu(e)e, erotisch dienstverlener of persoonlijke dienstverlening. Instanties als P&G292 adviseren voor je privacy gebruik te maken van die laatste generieke term, die in 2014 werd ingevoerd. De gemeente Amsterdam heeft nog een privacytip: schrijf je niet in onder je eigen familienaam, maar onder een neutrale bedrijfsnaam. In mijn geval bijvoorbeeld: Marina’s Body Pleasure.

Voordat een raamexploitant een raam aan mij kan verhuren, moet die volgens de lokale regelgeving eerst een intakegesprek met mij voeren om te achterhalen of ik ‘voldoende zelfredzaam’ ben.

Hoe komt die exploitant daar achter? Ik bel het 06-nummer onder het bordje ‘raam te huur’ op de Ruysdaelkade. Twee dagen later zit ik bij de desbetreffende raamexploitant - ik noem haar Nadia - en haar beheerder op de koffie. Het antwoord is kort: ‘Je komt er nooit helemaal achter.’

Nadia vervolgt: ‘Ik doe altijd heel erg mijn best. Ik vraag waarom een vrouw dit werk wil doen. Of ze een vriend heeft, en zo ja, of hij werkt. Ik vraag of ze een opleiding heeft en hoe ze hier gekomen is. Wat haar toekomstplannen zijn. Ik kijk of ze een taal machtig is waarin ik met haar kan communiceren, en zij met klanten. En ik kijk hoe ze zich gedraagt. Is ze zenuwachtig? Als ik geen goed gevoel heb, dan verhuur ik het raam niet.’ Ze vertelt dat het haar zo één à twee keer per jaar overkomt.

En wat kost zo’n raam? ‘Een nachtshift kost 150 euro en een dagshift 130 euro. Dat is inclusief 21 procent btw. En inclusief papier,’ Nadia wijst op een stapel dozen die reikt tot aan het plafond: ‘Dat is de voorraad keukenrollen voor een week. Verder zijn schone handdoeken, een schoon bed en koffie allemaal inbegrepen - alleen condooms moeten de dames zelf meenemen.’

Maar kan ik niet gewoon zelf ergens een rode tl-buis voor het raam hangen? Majoor: ‘Nee. Het is heel moeilijk een ruimte te vinden waar je een bordeel mag exploiteren. En het wordt alleen maar minder, zeker op de Wallen. Zodra de gemeente een pand te pakken krijgt waar een prostitutiebestemming op rust, is het eerste wat de gemeente doet: die bestemming eraf halen.’

Verdienmodel B: Zelfstandige escort

En als Marina’s Body Pleasures nu eens bij de klanten thuiskomt? Ik bel de gemeente. Escort kan alleen zonder vergunning als ik niet bedrijfsmatig werk. Bedrijfsmatig werken betekent: reclame maken, bijvoorbeeld op een website.

Omdat ik niet weet hoe ik anders aan klanten kom, heb ik een vergunning nodig. En dan moet ik aan dezelfde eisen voldoen als iedere andere exploitant van een escortservice. Dat betekent dat ik door de wet Bibob moet, een bedrijfsplan moet opstellen, moet aantonen dat ik mijn werknemers (in dit geval: mezelf) niet uitbuit, zorgen dat de telefoon altijd bemand is, enzovoorts. Bovendien zou ik een aparte kantoorruimte moeten huren omdat ik het niet vanuit huis mag doen.

Verdienmodel C: Thuisprostitutie

Kan ik dan een sticker met Marina’s Body Pleasures op de deurbel plakken? Volgens Majoor is dit waar veel Nederlandse sekswerkers, nu zij niet meer achter de ramen zitten, naar zijn uitgeweken: thuisprostitutie.

Op de site van de gemeente Amsterdam lees ik dat ik ook hiervoor een vergunning nodig heb als ik bedrijfsmatig werk. Daarvan is al sprake als ik adverteer of er een ‘merkbare aanloop’ van klanten is. Maar die vergunning kan ik wel vergeten. Volgens het bestemmingsplan van de gemeente Amsterdam rust er geen prostitutiebestemming op mijn huis.

Als ik dit wil doen, kan ik het maar beter illegaal doen, dus. Alhoewel het in de praktijk nog wel mee lijkt te vallen. Majoor: ‘Als je een beetje adverteert op Kinky.nl en je pakt af en toe een klantje thuis, dan doen ze niet zo moeilijk.’ Hetzelfde geldt voor de zelfstandige escort. ‘Overigens gaat dit wel veranderen als de nieuwe wet wordt ingevoerd. Dan moeten waarschijnlijk ook thuiswerkers en zelfstandige escorts een vergunning hebben.’

Stap 5. De betaling

Niet onbelangrijk: wat verdien je? In 2014 werd in opdracht van het WODC onderzoek gedaan naar de verdiensten van sekswerkers in Nederland. De onderzoekers kwamen tot de volgende uurtariefschattingen:

Nu zijn dat voor raamprostitutie, escort en thuisontvangst heel redelijke uurtarieven. Alleen kun je die tarieven slechts rekenen op het moment dat je daadwerkelijk een klant hebt. En moet je nog belasting en (eventueel) huur betalen.

De meerderheid van raamwerkers verdient tussen 250 en 500 euro per week

Kijk je wat sekswerkers per week zeggen over te houden, dan zie je dat hun werk geen vetpot is. De meerderheid van raamwerkers verdient tussen 250 en 500 euro per week. Escorts en thuissekswerkers verdienen over het algemeen wekelijks zelfs minder dan 250 euro. Die groepen hebben wel weer de grootste uitschieters, oplopend tot meer dan 2.500 euro per week.

In ieder geval moet je een beetje handig omgaan met je aftrekposten. In de door de overheid gesubsidieerde glossy The SexWorker legt Freen uit wat je wel en niet af kunt trekken. Zakelijke kosten als condooms, keukenpapier, dildo’s mogen wel. Fetisj-kleding ook, ‘mits je het bonnetje van de sekswinkel kunt laten zien.’ Spullen voor privégebruik, zoals jurkjes en pumps, niet.

Stap 6. Bankrekeningen, pensioenen en meer

De grootste banken in Nederland zeggen zakelijke rekeningen te openen voor sekswerkers, mits zij aan bepaalde voorwaarden voldoen. In de praktijk lijkt vooral ING hiervoor open te staan. Raamexploitant Nadia: ‘Alle sekswerkers die bij ons werken, zitten bij de ING. Letterlijk allemaal.’

Verlenen diezelfde banken een hypotheek aan sekswerkers? Ze zeggen over het algemeen van wel, maar maken daarbij de opmerking dat de sekswerker wel de verdiensten aan moet tonen. Majoor: ‘De meeste sekswerkers met een hypotheek hebben dat via via weten te regelen. Een partner, bijvoorbeeld.’

Een huurwoning is niet per se makkelijker. Nadia: ‘Ik ken een sekswerker die kort geleden een woning probeerde te huren. Maar dat lukte niet, door haar beroep.’ De eerste de beste makelaar die ik hierover bel, herkent dat. ‘Als een verhuurder kan kiezen tussen iemand die sekswerker is en iemand met een ander beroep, dan is de keuze snel gemaakt. De angst bestaat altijd dat die sekswerker vanuit huis gaat werken.’ De makelaar maakte de afgelopen jaren een aantal keer mee dat een sekswerker als huurder werd afgewezen.

Een arbeidsongeschiktheidsverzekering zit er voor een sekswerker niet in. Er is geen verzekeraar die zich aan sekswerk wil branden. Meest gehoorde reden: het risico is niet in te schatten, net zo min als de mate van arbeidsongeschiktheid.

En pensioen? Dat kun je wel opbouwen. Voor de meeste lijfrenteregelingen hoef je namelijk je beroep niet op te geven. Woordvoerder van een van de verzekeraars: ‘Zolang je maar betaalt, is het goed.’

Stap 7. Het (niet) aan familie en vrienden vertellen

Zelfs het schrijven van dit stappenplan in de ik-vorm geeft mij een beetje een ongemakkelijk gevoel. Welke reacties roept dit op?

Hoe is dit voor mensen die dit beroep ook daadwerkelijk uitoefenen? Majoor: ‘Het grootste probleem voor sekswerkers is dat zij op negatieve manier bekeken worden. Het stigma.’ Volgens haar leiden de meeste sekswerkers een dubbelleven.

In haar boek geeft Majoor daarom tips om het werk verborgen te houden, zoals een extra baan. Op die manier kun je je verdiensten verklaren zonder te liegen.

Majoor adviseert het werk niet verborgen te houden voor je vaste partner. Sterker, in haar boek suggereert ze om niet in de prostitutie te werken zolang je een vaste relatie hebt. ‘Tenzij je partner net als jij seks en liefde los kan zien van elkaar.’

Stap 8. Het leven ná de prostitutie

Het laatste hoofdstuk van Majoors boek gaat over stoppen met werken. Ze schrijft: ‘Zodra ik stopte met werken, merkte ik dat het ex-prostituee zijn lastiger is dan nog in het vak zitten. De vele vooroordelen en het negatieve beeld dat mensen hebben van dit beroep [...] blijft je hele leven aan je vastkleven.’

Zodra ik stopte met werken, merkte ik dat het ex-prostituee zijn lastiger is dan nog in het vak zitten

Veel ex-sekswerkers zetten het sekswerk dan ook niet op hun cv. Dat betekent dat zij met een gat op hun cv zitten. Mede om deze reden subsidieert de overheid verschillende programma’s die hulp bieden bij het vinden van een baan na de prostitutie.

Naast dit praktische probleem signaleert Jessica Westerik, die aan de Universiteit voor Humanistiek promoveerde op een onderzoek onder ex-prostituees, nog een mogelijk psychisch effect. Zij observeerde dat types zoals ik vaak kampen met tegenstrijdige gevoelens. Door het werk zelf, maar ook door hoe hun omgeving daarop reageerde. Zij concludeert dat sekswerk ‘vaak een problematisch onderdeel van hun identiteit is.’

Dus?

Kortom, als ik in Amsterdam als sekswerker aan de slag wil:

• kan ik het beste onder de radar opereren als ik helemaal onafhankelijk wil zijn, en de kans bestaat dat dit in de toekomst nog moeilijker wordt;
• wordt mij geadviseerd mij onder een niet-traceerbare naam en onder een nietszeggende term in te schrijven bij de KvK;
• moet de verhuurder van mijn werkplek controleren of ik ‘voldoende zelfredzaam’ ben;
• kan ik geen arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten;
• kan ik moeilijkheden krijgen bij het openen van een zakelijke bankrekening;
• wordt het moeilijk een huis te kopen of te huren;
• is er geen beroepsopleiding die ik kan volgen om mij voor te bereiden op dit werk;
• kan ik mijn vrienden en familie beter niet vertellen wat ik doe;
• kan ik mijn werkervaring niet op mijn cv zetten;
• kan ik mentale problemen krijgen, mede als gevolg van hoe mijn omgeving tegen dit werk aankijkt.

Vervang het woord sekswerker door journalist en je ziet hoe het gesteld is met de normalisering van deze legale branche in Nederland.

Eerder in deze reeks: