In mei 2012 opende de gerenommeerde Zuid-Afrikaanse kunstenaar zijn nieuwste show in Johannesburg. Een van de werken: The Spear. Een poster - in Sovjetstijl - waarop de Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma is afgebeeld, met zijn piemel uit zijn broek.

Het was politieke satire: Zuma is niet alleen polygaam, maar is ook beschuldigd van allerlei seksuele escapades buiten zijn huwelijken (inclusief verkrachting). Dan vraag je erom, meende Murray. ‘Whoever fucks around and is a public figure… you’re gonna get hammered.’

Bovendien: in Zuid-Afrika heeft iedereen vrijheid van meningsuiting. Toch?

Een paar weken later zat Murray met zijn familie ondergedoken, ontvingen de galeriehouders doodsbedreigingen, was zijn schilderij door twee mensen beklad, had de krant die zijn werk afdrukte beveiliging nodig en liep er een rechtszaak tegen hem, de galerie én de krant.

Een docu over angst, en hoe die te overwinnen

Zuid-Afrika is sinds 1994 een democratie. Het African National Congress (ANC) - de partij van Nelson Mandela, die de afschaffing van apartheid bedong - won tijdens die eerste verkiezingen glansrijk en is sindsdien aan de macht.

Maar de afgelopen twintig jaar kwam het ANC keer op keer in opspraak. Corruptie, politiegeweld, seksueel misbruik. De reactie van het ANC op de afbrokkelende steun: protesten neerslaan, journalisten bedreigen en kritische kunstenaars als Murray belagen en aangeklagen.

Shield and Spear gaat over de angst die Zuid-Afrika nog altijd verdeelt

Hoe het er nu voor staat in Zuid-Afrika - zo’n 25 jaar na de afschaffing van apartheid - is het thema van de documentaire Shield and Spear. Racisme, politiek, geschiedenis, identiteit, vrijheid, democratie, revolutie - alles komt voorbij.

Je zou denken dat zoveel abstracte thema’s een vreselijk oppervlakkige documentaire opleveren, maar het tegendeel is waar. De documentaire volgt namelijk een aantal van Zuid-Afrika’s bekendste - en eloquentste - kunstenaars. Die schilders, musici, fotografen en modeontwerpers zijn allemaal dagelijks bezig die abstracte thema’s in een concrete vorm te gieten. En dat maakt dat ze geweldig onder woorden kunnen brengen waar het schuurt in het Zuid-Afrika anno nu.

Zo raakt de documentaire aan de problemen van de Zuid-Afrikaanse LHBTQIA-gemeenschap, die te maken krijgt met haatmisdrijven. Aan de problemen van de zwarte bevolking, die nog altijd gemiddeld zes keer zo weinig verdient als witten. En aan de problemen van de blanken, die met een collectief schuldgevoel worstelen - kunnen zij zich echte Afrikanen noemen?

De film gaat over de angst die Zuid-Afrika nog altijd verdeelt, door de ogen van mensen die die angst overwinnen.

Update: de film is nu niet meer te bekijken. Het laatste weekend van de maand komt een nieuwe film online. Hier vind je nu de trailer van Shield and Spear, die we in augustus keken.

YouTube

Nog niet genoeg reden om de film te kijken? dan naar de geweldige soundtracks: muziek van de artiesten die in de documentaire aan het woord komen.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Als correspondent Conflict & Ontwikkeling ben ik op zoek naar manieren om de wereld een beetje beter te maken. Wil je weten wat ik zoal tegenkom op mijn zoektocht? In mijn tweewekelijkse nieuwsbrief tip ik je het beste wat ik lees, zie en hoor over mijn onderwerp. Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief

Meer over Zuid-Afrika?

Zuid-Afrika is vooral op papier nog een regenboognatie In Zuid-Afrika heerste in april 2015 chaos: geweld tegen buitenlanders, felle discussies over koloniale standbeelden, voortdurende stroomuitval, torenhoge werkloosheid. Het land dat ooit bekend stond als de ‘regenboognatie’ lijkt langzaam weg te glijden. Moreel én economisch. Een verslag. Lees het verhaal van Niels hier terug Is Zuid-Afrika het Afrikaanse homoparadijs? Zuid-Afrika is het enige land op het Afrikaanse continent waar het homohuwelijk legaal is. Vluchtelingen uit andere Afrikaanse landen komen hierheen om vrij te kunnen kiezen wie zij liefhebben. Maar ter plekke is de realiteit minder rooskleurig. Lees het verhaal van Daphné hier terug Wat doet een WK nu echt met een (arm) land? Rondom een WK voetbal wordt steevast geroepen hoeveel economische impulsen het gastland krijgt. Daarop volgen dan weer uitgebreide protesten die deze belofte weerleggen. Hoe zit het nu echt? Ik maak de balans op in mijn thuisland Zuid-Afrika, dat in 2010 het WK organiseerde. Lees het verhaal van Sara hier terug