Het kan deze eeuw tot ruim 7 graden warmer worden, en ander zorgwekkend klimaatnieuws

Eerder deze maand verscheen een angstwekkende voorspelling over ‘klimaatgevoeligheid.’ Wat die voorspelling precies inhoudt, zal ik zo uitleggen, maar eerst even wat meer over dit begrip - een van de belangrijkste maten in de klimaatwetenschap.

De door mensen veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen kun je zien als vervuiling van de atmosfeer. Je kunt het ook zo zien: we delen een klap uit aan ons stabiele leefklimaat. Want we veranderen de samenstelling van gassen in de atmosfeer en daarmee veranderen we het klimaat op aarde. Mensen, dieren en ecosystemen worden daar de dupe van.

Klimaatwetenschappers noemen het een forcing: we oefenen in korte tijd veel kracht uit op een relatief stabiel systeem. De grote vraag is: hoe hard slaat het klimaat terug na de klap die wij uitdelen? Hoe gevoelig is het klimaat?

Daar is een technische term voor: de klimaatgevoeligheid. Dat is de inschatting van de uiteindelijke temperatuurverandering bij een verdubbeling van de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. De klimaatgevoeligheid is ontzettend belangrijk in de wetenschap, want die bepaalt in combinatie met de CO2-concentratie hoe warm het uiteindelijk op aarde wordt.

Omdat wij goed op weg zijn de CO2-concentratie ten opzichte van het pre-industriële tijdperk te verdubbelen, hebben we er veel belang bij te weten hoe gevoelig het klimaat is. ‘De schatting van de klimaatgevoeligheid is tussen de 1,5 en 4,5 graad Celsius,’ zei klimatoloog Rob van Dorland van het KNMI eerder op De Correspondent. ‘De zekerheid is dat de temperatuur omhooggaat, maar met hoeveel, daar zit een factor drie verschil tussen. We zijn niet in staat gebleken de afgelopen twintig jaar om die marge beduidend te versmallen.’

Volgens het IPCC is het ‘waarschijnlijk’ dat een verdubbeling van de CO2-concentratie gepaard gaat met opwarming tussen de 1,5 en de 4,5 graad Celsius. ‘Waarschijnlijk’ betekent hier: een kans van 66 procent. Er is dus ook een kans van 34 procent dat het meer of minder wordt.

Een zorgwekkende nieuwe studie over de klimaatgevoeligheid

Een nieuwe studie in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances doet een angstwekkende nieuwe voorspelling over de eigenlijke klimaatgevoeligheid. De wetenschappers onderzochten hoe het klimaat de afgelopen 800.000 jaar reageerde op verhoogde concentraties broeikasgassen.

Het zou aan het einde van de eeuw tussen 4,78 en 7,36 graden warmer kunnen worden

Ze concludeerden dat klimaatgevoeligheid aanzienlijk groter is als de temperatuur hoger ligt. Met andere woorden: het broeikaseffect wordt sterker als het warmer is op aarde, een zogenaamde ‘positieve feedbackloop.’ Rekening houdend met dit effect voorspellen ze dat het aan het einde van deze eeuw - bij een ‘business as usual’-scenario - waarschijnlijk al tussen de 4,78 en 7,36 graden warmer zou kunnen zijn op aarde.

Nu is het belangrijk op te merken dat dit slechts één nieuwe studie is. Het is dus niet het laatste woord hierover en ook geen definitieve temperatuurvoorspelling. Maar volgens de vooraanstaande klimaatwetenschapper Michael Mann zijn de conclusies ‘degelijk en verdedigbaar.’ 

De studie past bovendien in een trend: nieuwe inzichten over het klimaat in de prehistorie geven eerder méér dan minder reden tot zorg over onze eigen toekomst.

Ook vreemd: het vriest niet op de Noordpool

Nog een opvallend klimaatbericht sneeuwde afgelopen weken onder tijdens de nasleep van de verkiezing van Donald Trump. Er is voor deze tijd van het jaar iets heel vreemds aan de hand op de Noordpool. Het vriest niet. Half november verschenen de eerste berichten online waarbij te zien is dat de gemiddelde temperatuur op de Noordpool al enkele dagen omhoog ging in plaats van naar beneden. In delen van Rusland was het daarentegen extreem koud voor deze tijd van het jaar.

De meteoroloog Jonathan Erdman beschreef het als ‘one of the most bizarre, upside down temperature anomaly dipoles I’ve witnessed in my career.’

De hoeveelheid ijs op de Noordpool is momenteel op een historisch dieptepunt.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Is dat alles? Nee. Een nieuwe overzichtsstudie van de World Meteorological Organisation (WMO) schetst een zorgwekkend beeld van het wereldwijde klimaat tussen 2011 en 2015. En de VN bevestigde dat 2016 het warmste jaar ooit wordt. Er was ook een lichtpuntje: uit een nieuwe studie blijkt dat planten en bossen zijn begonnen méér CO2 op te nemen. De aarde wordt groener - dat is het goede nieuws - al zal dat de opwarming niet keren.

Gelukkig is dat niet het hele verhaal

De staat van het klimaat biedt weinig redenen voor optimisme, dat is een feit. Maar het blijft belangrijk om ook in ogenschouw te nemenhoe de mensheid reageert op de klimaatuitdaging. Een van de dingen die je dan ziet: de transitie naar duurzaamheid zet op hoog tempo door:

• De klimaattop in Marrakesh was een succes ondanks Trump.
• De olievraag piekt misschien al over vijf jaar;
• En er worden nu elke dag een half miljoen zonnepanelen geïnstalleerd.

Het zijn drie waarnemingen uit de maandelijkse kroniek van de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van klimaat en energie van de vooraanstaande publicist Jeremy Leggett.

In zijn nieuwste twee stukken vind je een overzicht van de relevantste ontwikkelingen van oktober en november 2016. Hij besteedt aandacht aan de klimaattop in Marrakesh en aan overwinningen en tegenslagen in de transitie naar schone energie.

Meer lezen?