Eerder deze maand verscheen een angstwekkende voorspelling over ‘klimaatgevoeligheid.’ Wat die voorspelling precies inhoudt, zal ik zo uitleggen, maar eerst even wat meer over dit begrip - een van de belangrijkste maten in de klimaatwetenschap.

De door mensen veroorzaakte uitstoot van broeikasgassen kun je zien als vervuiling van de atmosfeer. Je kunt het ook zo zien: we delen een klap uit aan ons Want we veranderen de samenstelling van gassen in de atmosfeer en daarmee veranderen we het klimaat op aarde. Mensen, dieren en ecosystemen worden daar de dupe van.

Klimaatwetenschappers noemen het een we oefenen in korte tijd veel kracht uit op een relatief stabiel systeem. De grote vraag is: hoe hard slaat het klimaat terug na de klap die wij uitdelen? Hoe gevoelig is het klimaat?

Daar is een technische term voor: de klimaatgevoeligheid. Dat is de inschatting van de temperatuurverandering bij een verdubbeling van de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. De klimaatgevoeligheid is ontzettend belangrijk in de wetenschap, want die bepaalt in combinatie met de CO2-concentratie hoe warm het uiteindelijk op aarde wordt.

Omdat wij goed op weg zijn de CO2-concentratie ten opzichte van het pre-industriële tijdperk te hebben we er veel belang bij te weten hoe gevoelig het klimaat is. ‘De schatting van de klimaatgevoeligheid is tussen de 1,5 en 4,5 graad Celsius,’ zei klimatoloog Rob van Dorland van het KNMI ‘De zekerheid is dat de temperatuur omhooggaat, maar met hoeveel, daar zit een factor drie verschil tussen. We zijn niet in staat gebleken de afgelopen twintig jaar om die marge beduidend te versmallen.’

Volgens het is het ‘waarschijnlijk’ dat een verdubbeling van de CO2-concentratie gepaard gaat met opwarming tussen de 1,5 en de 4,5 graad Celsius. ‘Waarschijnlijk’ betekent hier: een kans van 66 procent. Er is dus ook een kans van 34 procent dat het meer of minder wordt.

Beeld gemaakt vanuit het NASA Operation IceBridge-vliegtuig boven Antarctica op 27 oktober 2016. Foto’s: Mario Tama / Getty Images

Een zorgwekkende nieuwe studie over de klimaatgevoeligheid

Een in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances doet een angstwekkende nieuwe voorspelling over de eigenlijke klimaatgevoeligheid. De wetenschappers onderzochten hoe het klimaat de afgelopen 800.000 jaar reageerde op verhoogde concentraties broeikasgassen.

Het zou aan het einde van de eeuw tussen 4,78 en 7,36 graden warmer kunnen worden

Ze dat klimaatgevoeligheid aanzienlijk groter is als de temperatuur hoger ligt. Met andere woorden: het broeikaseffect wordt sterker als het warmer is op aarde, een zogenaamde ‘positieve feedbackloop.’ Rekening houdend met dit effect voorspellen ze dat het aan het einde van deze eeuw - bij een ‘business as usual’-scenario - al tussen de 4,78 en 7,36 graden warmer zou kunnen zijn op aarde.

Nu is het belangrijk op te merken dat dit slechts één nieuwe studie is. Het is dus niet het laatste woord hierover en ook geen definitieve temperatuurvoorspelling. Maar volgens de vooraanstaande klimaatwetenschapper Michael Mann zijn de conclusies

De studie past bovendien in een trend: over het klimaat in de geven eerder méér dan minder reden tot zorg over onze eigen toekomst.

Ook vreemd: het vriest niet op de Noordpool

Nog een opvallend klimaatbericht sneeuwde afgelopen weken onder tijdens de nasleep van de verkiezing van Donald Trump. Er is voor deze tijd van het jaar iets heel vreemds aan de hand op de Het vriest niet. Half november verschenen de eerste online waarbij te zien is dat de gemiddelde op de Noordpool al enkele dagen omhoog ging in plaats van naar beneden. In delen van Rusland was het daarentegen extreem koud voor deze tijd van het jaar.

De meteoroloog beschreef het als ‘one of the most bizarre, upside down temperature anomaly dipoles I’ve witnessed in my career.’

De hoeveelheid ijs op de Noordpool is op een

YouTube
De NASA legt uit hoe en waarom het zee-ijs op de Noordpool smelt.

Is dat alles? Nee. Een van de World Meteorological Organisation (WMO) schetst een zorgwekkend beeld van het wereldwijde klimaat tussen 2011 en 2015. En de VN dat 2016 het ooit wordt. Er was ook een lichtpuntje: uit een nieuwe studie blijkt dat zijn méér CO2 op te nemen. De aarde wordt - dat is het goede nieuws - al zal dat de opwarming niet keren.

Gelukkig is dat niet het hele verhaal

De staat van het klimaat biedt weinig redenen voor optimisme, dat is een feit. Maar het blijft belangrijk om ook in ogenschouw te nemenhoe de mensheid reageert op de klimaatuitdaging. Een van de dingen die je dan ziet: de transitie naar duurzaamheid zet op hoog tempo door:

  • De klimaattop in Marrakesh was een succes ondanks Trump.
  • De olievraag piekt misschien al over vijf jaar;
  • En er worden nu elke dag een half miljoen zonnepanelen geïnstalleerd.

Het zijn drie waarnemingen uit de van de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van klimaat en energie van de vooraanstaande publicist Jeremy

In zijn nieuwste twee stukken vind je een overzicht van de relevantste ontwikkelingen van oktober en november 2016. Hij besteedt aandacht aan de klimaattop in Marrakesh en aan overwinningen en tegenslagen in de transitie naar schone energie.

Staat van de transitie: november 2016 Unity is strength as the “irreversible” climate train rolls towards Trumpism, schrijft Leggett. Hier de kroniek van begin november en de top in Marrakesh Staat van de transitie: oktober 2016 As the Paris Agreement enters into force, momentum in the great energy system change continues to outpace setbacks, schrijft Leggett Hier de kroniek van oktober

Meer lezen?

Klimaatverandering. Onze toekomst op een planeet die steeds warmer wordt We gaan het fossiele tijdperk versneld afsluiten. Maar het is te vroeg om opgelucht achterover te leunen. Het leven op aarde zal, zoals het er nu uitziet, een stuk onbehaaglijker worden door de gevolgen van de opwarming die we al hebben veroorzaakt. De risico’s van de opwarming en de pogingen om die te beperken: je leest er alles over in dit thema Wil je een mailtje ontvangen als ik een nieuw verhaal publiceer? Dat kan! Bij iedere noemenswaardige nieuwe publicatie over klimaat & energie op De Correspondent stuur ik een nieuwsbrief uit. Meld je hier aan om die mails te ontvangen (gemiddeld eens in de tien dagen en hoogstpersoonlijk). Meld je hier aan