Deze film toont de kracht van muzikaal verzet in Cuba (maar niet hoe Amerika het verpestte)

‘Ze zijn het product van de revolutie die wij creëerden,’ zegt de moeder van Aldo, een rapper die met zijn vriend Bian de Cubaanse groep Los Aldeanos (De Dorpelingen) vormt.

Ondanks grote populariteit bij de jeugd, zijn Los Aldeanos niet op de radio te horen. Met hun teksten protesteren ze tegen de overheid en het harde leven van arme Cubanen.

Voor dat verzet betalen ze een prijs. Ze komen moeilijk aan optredens in Cuba en als ze op het podium staan, kan de show ieder moment worden stilgelegd. Hun cd’s liggen niet in winkels, dus die geven ze gratis weg. Ondertussen staat hun veiligheid op het spel. Zelfs voor het luisteren naar hun liedjes zijn jongeren in de gevangenis beland.

De documentaire Viva Cuba Libre: Rap is War van de Mexicaanse regisseur Jesse Acevdeo toont de armoede en onderdrukking die veel Cubanen overhielden na de revolutie uit 1959. Maar ze erfden ook de moed en idealen. Via muziek hernieuwen Los Aldeanos de vrijheidsstrijd van de generatie die ze bevechten.

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Update: de film is nu niet meer te bekijken. Hier vind je nu de trailer van Viva Cuba Libre: Rap is War, de film die we in samenwerking met Movies that Matter in december keken. Het laatste weekend van de maand komt een nieuwe film online.

Hoe het verhaal verder ging

Aan het einde van de documentaire blijkt dat Los Aldeanos naar Florida zijn gevlucht. De rappers zitten klem tussen de Cubaanse overheid die hun boodschap niet duldt en de Amerikanen die hun muziek voor politieke doeleinden willen gebruiken - al komt dat laatste niet expliciet aan bod in de film.

De verzetsbeweging van artiesten als Los Aldeanos had namelijk de aandacht getrokken van USAid, een Amerikaanse overheidsorganisatie voor ontwikkelingssamenwerking. Jarenlang pompte die miljoenen dollars in het muzikale verzet in de regio. The Guardian beschreef in 2014 hoe USAid via een aannemersbedrijf probeerde een jeugdbeweging tegen president Raúl Castro op gang te brengen.

De aannemers financierden festivals en gaven geld en hulp aan muzikanten, onder wie de Colombiaanse rockster Juanes, de Cubaanse videojockey Adrian Monzon en ook Los Aldeanos.

De operatie werd geleid door Rajko Bozic, een Serviër die tegen Los Aldeanos zei dat hij voor ‘alternatieve media’ werkte, en hen voorstelde een serie video’s van de rappers te maken, om die op straat via dvd’s te verspreiden.^* Het was de eerste stap in een campagne om de jeugd via hiphop in verzet te laten komen tegen de Cubaanse overheid.

De grote ironie van de Amerikaanse operatie is dat ze de protestbeweging die ze wilde versterken juist heeft gesaboteerd

In 2010 stonden Los Aldeanos op een van Cuba’s grootste muziekfestivals, Rotilla. Toen de Cubaanse autoriteiten ontdekten dat het festival met Amerikaanse hulp werd georganiseerd, namen ze het over.

Wisten de artiesten ervan? Daar lijkt het niet op. De projecten werden als culturele initiatieven gebracht. In reactie op de publicaties van The Guardian verklaarde USAid dat hun operaties in Cuba niet tegen de wet waren. Toch wordt de legaliteit van het project door wetgevers in twijfel getrokken. Ook kwam er kritiek dat USAid Cubanen in gevaar had gebracht zonder dat ze het wisten.

De grote ironie van de Amerikaanse operatie is dat ze de protestbeweging die ze wilde versterken juist heeft gesaboteerd. Toen de Amerikaanse invloed zichtbaar werd, grepen de Cubaanse autoriteiten in. Ook voor de geloofwaardigheid van Los Aldeanos kan het niet gunstig zijn geweest.

In een oproep aan het einde van de film laten Los Aldeanos weten dat hun muziek geen overheid toebehoort. En dat Cuba en Amerika een oorlog voeren die niet hoeft te bestaan.

Lees ook: