Deze week op De Correspondent: Een korte film over de absurde kanten van nieuwsconsumptie

Onlangs woonde ik een debatavond bij over opvoeden. Of we onze kinderen niet te veel in bescherming nemen, was de vraag, en in hoeverre we ze moeten blootstellen aan de grote boze buitenwereld. Of ze het (jeugd)journaal moeten kijken, ook.

De consensus op het podium (buiten dat iedereen natuurlijk voor zichzelf moet bepalen hoe hij of zij de opvoeding inricht, it’s a free country) was dat kinderen best wat mogen weten over oorlog, armoede en andere narigheid, maar dat het dan wel goed is om er met ze over te praten – ‘aan de keukentafel,’ zoals één spreker het formuleerde.

De keukentafel. Je hoort er vaak over. Van de VVD bijvoorbeeld moeten partners ‘thuis aan de keukentafel’ discussiëren over hoe zij de zorg voor een kind gaan verdelen: dat is niet iets waar de overheid zich mee heeft te bemoeien (ook niet in de vorm van extra vaderschapsverlof).

En als een krant een shockerende foto op de voorpagina plaatst, dan komen er geheid een paar boze brieven van verongelijkte lezers die ‘dat niet wensen te zien, zo ’s ochtends aan de keukentafel.’

Eigenlijk zijn er weinig andere plekken of meubels in huis te bedenken die zó symbool staan voor hoe poreus en rekbaar de scheidslijn is tussen publiek en privé als de keukentafel.

De keukentafel faciliteert de persoonlijkste, meest basale vorm van lichamelijk onderhoud: eten. Het is de plek waar je je in rust en stilte voorbereidt op de dag buiten de deur, of waar huisgenoten en gezinsleden samenkomen en zo een klein privésfeertje vormen.

Aan de keukentafel lopen binnen en buiten, publiek en privé in elkaar over

Soms schuiven er vrienden of buren aan, en wordt de cirkel al wat groter. Soms wordt er gediscussieerd, over de politiek, over televisieseries of, inderdaad, het journaal: de publieke sfeer werkt zich naar binnen. En als we er de krant lezen, of naar de radio luisteren, dan lopen binnen en buiten, privé en publiek, naadloos in elkaar over.

Hoe Démontable dit laat zien

In Démontable (2014), een twaalf minuten durende film van kunstenaar en filmmaker Douwe Dijkstra, is het treffen tussen de buitenwereld en het privédomein aan de keukentafel op komische maar ook scherpe wijze in beeld gebracht.

Met slim gebruik van blue en green screens, geluidseffecten en een aantal eenvoudige, herkenbare attributen – het koffiezetapparaat, de radio, de ouderwetse beeldbuis, wat kinderspeelgoed en natuurlijk een tafelblad – laat Dijkstra de absurde kanten zien van nieuwsconsumptie, een ritueel dat dagelijks wordt uitgevoerd door het merendeel van de westerse wereld.

Absurd: dat je de gruwelijkste verhalen leest over gifgasaanvallen, drone strikes, extreme armoede en opiaat-epidemieën, en dat je daarna negen van de tien keer je kopje koffie leegdrinkt, je bord afspoelt, en doorgaat met je leven. Schoenen aan, sleutels pakken, kinderen in fietsstoeltjes, tas op je rug, deur dicht.

In Démontable lopen de zaken anders. Daar beschadigen de bommen die op het journaal worden afgevuurd ook het tafelblad. Daar raakt het krantenpapier versnipperd door de wieken van een gevechtshelikopter en verstoort een straaljager het inschenken van de koffie.

De veilige mediamuur die nieuwsconsumenten beschermt tegen de kleerscheuren, brand en bloed in het nieuws is opgeheven; publieke gebeurtenissen hebben direct hun weerslag in het privédomein.

Van de nieuwsconsument zien we in Démontable doorgaans niet meer dan twee handen aan een keukentafel – handen die bladeren, eten, roken, drinken, of bubbeltjesplastic kapotknijpen (dat geeft precies het juiste geluidseffect voor de soldaten die elders op de tafel worden neergeschoten).

Ondanks het geweld om hen heen gaan die handen onverstoorbaar door met hun kleine persoonlijke taakjes – eten, roken, drinken, dus.

De buitenwereld is aangeschoven aan de keukentafel, maar de nieuwsconsument lijkt er nog steeds niet echt last van te hebben. Hij heeft twee handen tenslotte, en daarmee kan hij de frequentie van de radio veranderen, de krant wegleggen, of de televisie uitzetten.

Met humor en zonder belerend te zijn laat Dijkstra dat mechanisme zien. Het is wrang – maar het is ook wat het is.

Al dat bewustzijn, waar je vervolgens niets mee doet

En trouwens, ik weet ook niet hoe het anders zou moeten – al te lang stil blijven staan bij al het leed om ons heen lijkt me een recept voor depressie. Maar het blijft gek, hoe kreukloos je doorgaans onder al die informatie blijft. Al dat bewustzijn, waar je vervolgens niets mee doet.

Behalve dan misschien: het erover hebben aan de keukentafel. Dat is op zich ook wat waard.

Démontable is hier tot en met donderdagavond te bekijken. Moge het de aanleiding vormen voor een goed gesprek.

Vimeo plaatst cookies bij het bekijken van deze video Vimeo

Deze film vertoonden we in samenwerking met Movies that Matter. Omdat goede films vaak (te) snel weer van het scherm verdwijnen, werken we samen om deze vertoningen mogelijk te maken.

Meer lezen?