Als ik terugdenk aan de hitte van de afgelopen maanden, denk ik niet aan blauwalg, dor gras of de grootste bosbrand in de geschiedenis van Californië.

Mijn gedachten gaan naar Lin, een 55-jarige inwoner van Hongkong die groenten rondbrengt en afval ophaalt om rond te komen. ‘Het is erg warm en ik zweet veel’, zei ze tegen toen haar stad twee weken lang werd getroffen door een hittegolf. Op sommige dagen had ze hoofdpijn door de hitte. Op andere dagen moest ze erdoor overgeven. ‘Maar ik heb geen keus, ik moet mijn geld verdienen.’

Voor miljoenen mensen werd de klimaatopwarming deze zomer fysiek. Sommigen bezweken onder de hitte. Sommigen moesten de of Voor miljoenen – van Zweden tot Californië en van Siberië tot Griekenland – was dit de zomer van vuur en rook.

Het idee dat één hete zomer nog geen hittetijd maakt, is achterhaald

Het verband tussen deze extremen en de wereldwijde opwarming is lang onzichtbaar gebleven. Sinds de jaren negentig hebben we van voorzichtige klimatologen en verstandige wetenschapsjournalisten geleerd dat we weersextremen als incidenten moeten zien. Het weer is niet het klimaat. Eén hete zomer maakt nog geen hittetijd.

Maar dat idee is achterhaald. Het wordt tijd dat we gaan inzien dat we niet meer op een zinvolle manier over extreem weer kunnen praten zonder de context van klimaatverandering. Weerman Gerrit Hiemstra is zich op Twitter niet voor niets met het klimaat gaan bemoeien.

Al het weer wordt beïnvloed Zoals wielrenners harder gaan fietsen van doping, zo leiden hogere temperaturen tot nieuwe weersextremen. Het is geen toeval dat de zes warmste zomers sinds 1880 in

Voor onze ogen speelt zich een drama af

Voortschrijdend inzicht in de meteorologie en klimaatwetenschap heeft ertoe geleid dat onderzoekers steeds beter de link kunnen leggen tussen Zonder wereldwijde opwarming hadden we het extreme weer van deze zomer durven zij nu Het weer wordt vreemder en

Als we de losse incidenten met elkaar verbinden, blijkt dat er zich recht voor onze ogen een De extremen van de afgelopen maanden zijn geen uitzonderingen, ze zijn het gezicht van klimaatverandering. Alleen als we snel en radicaal ingrijpen, kunnen we nog voorkomen dat de opwarming uit de hand loopt.

Dikke rook vult de lucht in Vanderhoof, Canada, 22 augustus 2018. Foto: Darryl Dyck / HH

Gevaarlijke hitte eist slachtoffers

Laten we de schade opnemen. Al in april van dit jaar eiste de hitte zijn tol. De 1,1 miljoen inwoners van de stad Nawabshah in Pakistan kregen de heetste aprilmaand met een recordtemperatuur van 50,2 graden Celsius – 10 graden warmer dan normaal. ‘We deden ons best om zorg te verlenen,’ ‘maar het was zo heet en zo druk dat het erg moeilijk was om alle patiënten te verzorgen.’ In het nabijgelegen Karachi kwamen door de hitte meer dan 65 mensen om het leven; de stroom was uitgevallen en ze konden

Toen volgde de warmste meimaand ooit gemeten in het Noordpoolgebied. En vanaf juni had de hitte het hele noordelijk halfrond in zijn greep. In de provincie Quebec in Canada sneuvelden in één week en ouderen zijn bij extreme hitte

In juli begonnen de branden. De rook van meer dan 150 brandende bossen in Siberië trok over het poolgebied en het helemaal door tot de Amerikaanse meer dan 10.000 kilometer verderop.

In Zweden was en woedden tientallen branden waar het meer dan dertig graden werd. Schapen en rendieren in Noorwegen schuilden in tunnels tegen de warmte, waardoor

In Griekenland, dat joeg een woeste brand vlakbij Athene honderden mensen de zee in. Voor 91 mensen ging het vuur te snel. Het was de dodelijkste brand in Europa

Neerlands warmste zomer in drie eeuwen

In eigen land beleefden we Tijdens was Noordwest-Europa nog de hete uitzondering in een verder bovengemiddeld koele wereld. Deze zomer was het precies andersom: koele plekken waren de uitzondering op een zinderend hete aarde.

Nooit eerder bleef het ’s nachts Asfalt smolt, spoorlijnen trokken krom. Oude bruggen konden niet meer gebruikt worden omdat het metaal zo ver was uitgezet. In Utrecht gebeurde hetzelfde met het mechaniek van de klok in de Domtoren, zodat de tijd

De en holden achteruit. In het Limburgse plaatsje Stein werden bewoners tot waanzin gedreven door een warm geworden plastic afval dat lag te wachten op recycling bleek een perfecte broedplaats.

En dan de droogte – het was In drie maanden verdween Overal waar je keek was het gras geel en lieten bomen hun blad vallen. Er waren en, omdat bloemen geen puf hadden om nectar te maken, Ondanks haastig opgezette ‘visevacuaties’ sneuvelden talloze vissen in oververhitte rivieren en drooggevallen beken.

De brandweer probeert een huis te redden in Lake Elsinore, Californië, 9 augustus 2018. Foto: David Mcnew / ANP

Extremen zijn de punten van één verhaal

Bijna alle extremen die ik net heb genoemd, hangen met de opwarming samen – ze zijn heviger of waarschijnlijker geworden door de klimaatverandering. Het zijn geen losstaande uitschieters, maar

Neem hittegolven. Die komen in een warmer klimaat vaker voor, – dat is een van De trend is in Nederland extremen die we vroeger komen nu Over één of twee decennia, als de opwarming doorzet, zien we ze

Dat het warme weer in Europa dit jaar zo absurd lang bleef hangen, komt waarschijnlijk ook Om precies te zijn: door Want daardoor zijn de straalstroom en andere sterke winden die hoog in de atmosfeer het weer op het noordelijk halfrond voortstuwen, Behalve hittegolven lijkt het erop dat ook orkanen daardoor

Zo hangt de verstoring op de ene plek samen met die op de andere, net als toen in 2010 terwijl een groot deel van Pakistan ‘Zulke anomalieën zijn onderdeel van dezelfde, grotere verstoring’, zei klimaatwetenschapper Michael Mann in augustus tegen

Heet, droog en de fik gaat erin

Ook bosbranden Weliswaar neemt wereldwijd het oppervlak dat jaarlijks afbrandt af, omdat boeren in Azië en Afrika minder bos in de hens zetten en de tropen Maar in de en noordelijke regio’s is het risico op vernietigende branden mede door de opwarming juist Door hogere temperaturen drogen bossen uit en duurt Bovendien waardoor

Dat helpt te verklaren waarom deze zomer in het noorden van Californië de grootste brand uit de geschiedenis van de staat woedde en een gebied zo groot als Los Angeles in vlammen opging. In de wijde omgeving moesten mensen

Op veel plaatsen werden hitte en droogte afgewisseld met noodweer. In Japan, bijvoorbeeld, moesten begin juli 1,2 miljoen mensen geëvacueerd worden en stierven er tweehonderd

Met elke extra graad warmte kan de lucht 7 procent meer waterdamp vasthouden

Ook dat past naadloos in een tijdperk van wereldwijde opwarming. Want met elke extra graad warmte kan de lucht Dus als het regent, valt er

Daarom deden de hoosbuien in Nederland eind juli en daarom verwacht het KNMI de komende decennia Daarom zorgen orkanen zoals en voor dan stormen van En daarom wordt verwacht dat zoals in de Indiase deelstaat Kerala in augustus, waar bijna 40 procent meer regen viel dan normaal en meer dan De schade aan huizen, wegen en akkers in de deelstaat wordt geschat op

Rook hangt op een snelweg tijdens een bosbrand in Kineta, Griekenland, 23 juli 2018. Foto: Alkis Konstantinidis / ANP

Reken niet op een ‘nieuw normaal’

Ik heb deze zomer meer dan tweehonderd artikelen gespaard over wat er allemaal gebeurde. Gaandeweg groeide mijn verbazing. Zeker, de zomerhitte heeft het gesprek over de opwarming aangewakkerd. En er zijn overal op aarde hoopvolle tekenen van verandering; miljoenen mensen maken keuzes Maar als collectief schiet onze reactie nog ernstig tekort. We doen lang niet genoeg om het tij te keren.

Zoals het er nu uitziet, wordt 2018 een van de vijf heetste jaren Onderzoekers voorspellen nu dat het en we in die tijd zeer waarschijnlijk nog De verwachting is dat de komende decennia zullen worden aan en andere klimaatrampen, met voor de en

We hebben dus geen ‘plateau’ bereikt, geen ‘nieuw normaal’ zoals het weleens wordt genoemd. Integendeel. We bevinden ons op een levensgevaarlijk parcours richting een aarde die op veel plekken onleefbaar is – en de verandering zal niet geleidelijk gaan.

Twee brandweermannen nemen een pauze na uren tegen vuur gevochten te hebben in Cleveland National Forest, 9 augustus 2018. Foto: Chris Rusanowsky / HH

Opwarming versterkt zichzelf op verschillende manieren

De reden daarvoor is dat de opwarming zichzelf op verschillende manieren versterkt. In in wetenschapsblad Proceedings of the National Academy of Science beschrijven onderzoekers tien processen die de opwarming versterken. Daaruit blijkt hoe precair onze situatie is.

Een voorbeeld: naarmate meer zee-ijs op de Noordpool smelt, komt er meer zeewater voor in de plaats, dat meer warmte absorbeert dan ijs, waardoor de opwarming zichzelf versterkt en er weer meer zee-ijs smelt. Dat is een van de redenen waardoor de Noordpool

We lopen een aanzienlijk risico op het passeren van cruciale kantelpunten

Een ander voorbeeld van zo’n proces dat zichzelf versterkt, is Terwijl je dit leest, Methaan houdt in de dampkring over een periode van twintig jaar zeker warmte vast

Zelfs als we het klimaatdoel van maximaal twee graden opwarming in 2100 halen – dat doel werd in gesteld –, lopen we op het passeren van cruciale schrijven de onderzoekers. Daarna versterkt de opwarming zichzelf zodanig dat we

Als dit scenario uitkomt, kan de aarde na 2100 in een paar eeuwen een toestand die volgens de onderzoekers ‘onherbergzaam zou zijn voor de huidige menselijke samenlevingen en voor veel andere hedendaagse soorten’. De landbouw zal zich niet snel genoeg kunnen aanpassen, delta’s en laaggelegen kuststeden zullen vrijwel zeker onderlopen, stormen worden nog vernietigender en alle koraalriffen

Een geblakerd landschap dichtbij Keswick, Californië, 27 julie 2018. Foto: Alexandria Sage / Reuters

Dit is een uniek ‘maak het of kraak het’-moment

Ik weet niet of dit zorgwekkende feitenrelaas helpt. Of iemand er harder van gaat lopen. Maar ik hoop het wel.

Want we kunnen nog steeds kiezen voor een andere uitkomst – scenario’s zoals hierboven zijn De wereld hoeft niet af te glijden naar een hittetijd. We kunnen nog

We leven zelfs in een uniek ‘maak het of kraak het’-moment, stellen de auteurs van een lijvig van The Global Commission on the Economy and Climate.

Waarom? Tot 2030 wordt er wereldwijd naar verwachting 90 biljoen dollar geïnvesteerd in nieuwe infrastructuur zoals openbaar vervoer en energieopwekking. Investerings- en beleidsbesluiten in de komende twee à drie jaar bepalen in hoge mate hoe duurzaam die nieuwe infrastructuur wordt. De komende jaren bepalen we dus veel over onze samenleving in de komende eeuw. We bepalen mede hoeveel we nog gaan uitstoten.

Een snelle transitie naar duurzaamheid betaalt zich dubbel en dwars terug

Als politici, ondernemers en investeerders nu slim handelen, kunnen ze tot 2030 zo’n 65 miljoen nieuwe banen creëren, 700.000 doden door luchtvervuiling voorkomen en de wereldeconomie in z’n geheel een boost geven ter waarde van 26 biljoen dollar, onder wie ’s werelds meest vooraanstaande klimaateconoom

Een snelle transitie naar duurzaamheid betaalt zichzelf dubbel en dwars terug door de klimaatschade die we voorkomen, door nieuwe banen en de gezondheidsvoordelen van schone lucht. ‘Het zal resulteren in efficiënte, leefbare steden; koolstofarme, slimme en veerkrachtige infrastructuur; en het herstel van aangetaste gebieden en de bescherming van waardevolle bossen’,

Als de zinderende hitte van deze zomer niet genoeg reden was om je hiermee te bemoeien, dan zou de laatste mogelijkheid van zo’n prettig leefbare aarde het toch moeten doen.

Wil je dit onderwerp volgen? Als correspondent Klimaat & Energie onderzoek ik de oorzaken van de klimaatcrisis en onze toekomst op een steeds warmere aarde. Blijf op de hoogte via mijn wekelijkse mail

Verder lezen:

Lees of luister: Jouw keuzes zijn een machtig wapen in de klimaatcrisis (omdat je niet alleen bent) We voelen ons vaak machteloos als het over klimaatrampen gaat. Maar door talloze individuele keuzes bepalen we samen hoe leefbaar de aarde blijft. Dat betekent dat ook jouw acties ertoe doen, schrijf ik in dit verhaal uit ons nieuwste boek Dit was het nieuws niet. Lees het verhaal van Jelmer hier terug Onze toekomst op een planeet die steeds warmer wordt Alle leven op aarde speelt zich af in een dunne laag tussen dode steen en lege ruimte. Het klimaat dat heerst in die dunne laag, bepaalt waar er ijs ligt, hoe hoog de zeespiegel staat, waar we voedsel kunnen verbouwen – kortom wat onze mogelijkheden zijn. Nu het klimaat snel verandert, staan we voor een existentiële uitdaging. Lees alle verhalen over klimaat en energie hier