/dc-useruploads-images/1a7fcbb4e9474aacaa950c6988558b4f.png)
Alle artikelen
Vandaag toegevoegd
Deze week toegevoegd
Wat de impact is van een aankomende recessie
Deze recessie is anders dan andere. Waarom? En welke gevolgen zal die recessie hebben? Terwijl sommigen financiële buffers hebben, zitten anderen zonder inkomen.
Westerse kledingbedrijven wentelen hun verliezen door corona af op fabrieksarbeiders in Bangladesh In: De Correspondent (22 juli)Sinds maart hebben westerse kledingmerken bijna achtduizend grote bestellingen, ter waarde van 3,18 miljard dollar, bij fabrieken in Bangladesh uitgesteld of geannuleerd. Het gaat om bedrijven als H&M, Zara en Adidas, maar ook om het Nederlandse C&A. Het modemerk van de familie Brenninkmeijer zette 166 miljoen dollar aan orders in de ijskast, blijkt uit een dataset van de Bengaalse handelsorganisatie BGMEA.
De kledingfirma’s beroepen zich op overmacht door de corona-pandemie, maar een groot deel van de circa vier miljoen kledingarbeiders in Bangladesh liep minstens een maand salaris mis. Al in april keerden veel arbeiders terug naar de fabrieken – erg riskant, omdat zij in grote groepen urenlang dicht op elkaar werken in afgesloten ruimtes.
Deze ontwikkeling tekent de machtsverhouding tussen westerse merken en Bengaalse fabrieken. Een merk als C&A kan zijn productie simpelweg uitbesteden aan een ander land indien Bangladesh, dat economisch zeer afhankelijk is van de kledingindustrie, strenge veiligheidsmaatregelen blijft hanteren. Airbnb profiteerde van de vorige crisis, maar komt in gevaar door de volgende In: NRC Handelsblad (17 april)
Bijna niemand boekt nu meer een overnachting via Airbnb. Dat is een strop voor veel medewerkers van het eerste uur, die deels in aandelen zijn uitbetaald. Op basis daarvan hebben ze bijvoorbeeld hypotheken gekregen. Omdat een deel van de aandelen aan een termijn gebonden is, kunnen die nu waardeloos worden.
NRC-redacteur Stijn Bronzwaer lukte wat maar weinigen voor elkaar krijgen: een interview voeren met een van de oprichters van Airbnb. Hij sprak Nathan Blecharczyk, op de dag dat het RIVM de eerste coronabesmetting in Nederland bekendmaakte. In dit gesprek schetst Bronzwaer een beeld van het verhuurplatform, hoe het is ontstaan uit de vorige crisis en nu aan een volgende recessie ten onder dreigt te gaan. Hoe een recessie de huizenprijzen beïnvloedt In: De Correspondent (15 april)
De afgelopen jaren leek het erop dat de huizenprijzen alleen maar konden stijgen. Maar nu er een recessie aan komt, zou die stijging weleens om kunnen slaan. Tijdens de komende recessie zou de werkgelegenheid een belangrijke rol kunnen spelen. Als potentiële huizenkopers hun baan of een deel van hun opdrachten verliezen, kunnen ze minder lenen. Daardoor daalt de vraag naar woningen.
Ook de hypotheekrente heeft invloed op de vraag. Als die stijgt, kunnen huizenkopers minder lenen en zullen ze minder bieden voor een woning. En dan is er nog het vertrouwen: als mensen dénken dat de huizenprijzen gaan dalen, stellen ze een aankoop uit. Daardoor worden huizen daadwerkelijk minder waard.
Op de korte termijn kunnen de huizenprijzen om die drie redenen dalen. Maar het tekort aan woningen blijft groot, wat ertoe kan leiden dat huizen op de langere termijn weer meer waard worden. Ook in deze financiële crisis winnen bedrijven het van burgers In: de Volkskrant (10 april)
Terwijl duizenden Nederlanders in de knel komen met hun maandelijkse huur, kunnen grote bedrijven als Hema en De Bijenkorf eenzijdig beslissen dat hun pandbeheerders en leveranciers de komende maanden geen betalingen hoeven te verwachten. KLM, voetbalclub Liverpool en miljardair Richard Branson profiteren volop van economisch goede tijden, maar houden nu hun hand op bij de overheid omdat hun portemonnees een knauw krijgen.
Net als bij de kredietcrisis in 2008 worden de burgers zonder buffer – denk aan zzp’ers die afhankelijk zijn van relatief kleine opdrachten en onafhankelijke winkeliers – harder getroffen dan welvarende bedrijven. Het is krom om te zien dat een zelfstandige hoogstens 4.000 euro aan overheidssteun krijgt, terwijl KLM zeker 1.500 contracten niet verlengt maar wél 2 miljard aan staatssteun ontvangt. In ontwikkelingslanden droogden miljoenen inkomens op na de eerste quarantainedag In: University of Manchester (3 april)
Fysiek en sociaal afstand houden is ‘het nieuwe normaal’. Voor sommigen is de economische impact daarvan verwoestend. Veel van de armste stadsbewoners ter wereld zagen binnen 24 uur na de lockdown hun inkomen opdrogen. Het coronavirus is dodelijk, maar hoe zit het met de onmiddellijke toename van de armoede? Voor beleidsmakers moeten maatregelen voor voedsel- en inkomenszekerheid de hoogste prioriteit hebben. De coronacrisis toont de zwakte van de luchtvaartsector In: Follow the Money (21 maart)
De scholen waren nog niet gesloten, of KLM smeekte de Nederlandse overheid al om financiële steun in verband met de coronacrisis. Luchtvaartorganisatie IATA schat dat vliegmaatschappijen wereldwijd 150 tot 200 miljard dollar nodig hebben om de pandemie heelhuids door te komen.
Deze smeekbede bij de staat heeft een belangrijke oorzaak, analyseert Follow the Money: luchtvaartmaatschappijen hebben minieme reserves in kas, waardoor ze dit soort klappen niet zelfstandig kunnen opvangen. Daarvoor bestaan weer verschillende redenen: vliegmaatschappijen maken door hoge kosten enerzijds – één Boeing 737-800 kost 100 miljoen dollar – en lage winstmarges anderzijds – bedrijven als KLM moeten concurreren met budgetfirma’s als Ryanair – heel weinig winst.
Dat vliegmaatschappijen, die geen accijns op kerosine betalen en geen btw op vliegtickets hoeven af te dragen, bij iedere crisis aankloppen bij de staat noemt Follow the Money een ‘structurele weeffout’. Een bijzondere recessie is op komst In: VoxEU (13 maart)
Het is waarschijnlijk dat de corona-epidemie een economische recessie zal veroorzaken. Deze recessie is anders dan de vorige. In de economie is er een vraagzijde (mensen willen producten kopen) en een aanbodzijde (bedrijven bieden producten aan). Samen bepalen deze de stand van de economie.
De vorige recessie kwam door een tekort aan vraag: mensen stelden consumptie uit. De aankomende recessie ontstaat voornamelijk door een aanbodtekort. Mensen willen wel consumeren, maar dat kan niet (denk aan de horeca). Wanneer bedrijven failliet gaan, duurt het erg lang voordat de economie weer herstelt.
Daarom moet economisch beleid er nu koste wat kost voor zorgen dat bedrijven overleven, zodat de korte uitval van aanbod geen langdurige uitval wordt.
Wat we tegen de economische schade kunnen doen
Een basisinkomen, helikoptergeld, een vermogensbelasting voor de rijken. Ideeën die vóór corona hooguit gehoor vonden onder een kleine groep, gelden nu als mogelijke oplossingen voor de crisis.
Er bestaan talloze plannen om de Nederlandse economie om te vormen in deze crisistijd. Nu de daadkracht nog In: De Correspondent (12 november)Sinds Nederland in maart in pandemiemodus ging, investeerde de overheid al 60 miljard euro om de economie overeind te houden. Het grote probleem is dat het kabinet disproportioneel meer geld pompt in het grootbedrijf dan in de burger, aldus econoom Dirk Bezemer.
Terwijl de coronacrisis een uitgerekend moment is om fors te investeren in bijvoorbeeld verduurzaming, blijft Nederland miljarden afdragen aan de luchtvaart en de hypotheekrenteaftrek. Alleen al dit jaar zijn er tal van grondige rapporten gepubliceerd die concrete maatregelen voorstellen om burgers financieel vooruit te helpen. De vraag is nu of en wanneer de politiek daarmee aan de slag gaat, en hoe ze burgers van de meerwaarde van economische hervormingen gaat overtuigen. Het ‘Nationaal Groeifonds’ om de economie een boost te geven is weinig democratisch te noemen In: De Correspondent (11 september)
De komende vijf jaar trekt het kabinet 20 miljard euro uit om te investeren in initiatieven om de Nederlandse economie te laten groeien. Dat klinkt als een gigantische kans, maar problematisch is dat Rutte III de regie over de miljarden uitbesteedt aan een commissie die grotendeels bestaat uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven. Weliswaar wordt het daardoor moeilijker om een opportunistisch politiek slaatje uit de investeringen te slaan, maar tegelijk is dit slecht voor de democratische controle op het fonds. Het Europese steunfonds van 750 miljard komt er - met Nederland als koppigste deelnemer In: De Correspondent (21 juli)
Na vier dagen onderhandelen lag het Europese steunfonds voor de coronacrisis in juli op tafel. Vooral Mark Rutte lag lang dwars in de EU; het bedrag van 750 miljard euro bestaat voor 390 miljard uit giften (die niet terugbetaald hoeven te worden), terwijl dat eerst nog 500 miljard was. De overige 360 mijard euro (oorspronkelijk 250 miljard) wordt aangemerkt als lening.
Daarnaast hoeft Nederland door Ruttes onderhandelingen jaarlijks 350 miljoen euro minder af te dragen aan de EU. Daar staat tegenover dat Europa de komende jaren minder geld te besteden heeft voor duurzaamheid, klimaat en wetenschappelijk onderzoek. Volop investeren in de economie tijdens de coronacrisis? Dat is minder radicaal dan het klinkt In: De Correspondent (11 juni)
De coronacrisis slaat een krater in de economie. En deze crisis valt samen met wat historicus Adam Tooze ‘radicale onzekerheid’ noemt – een explosieve cocktail van etterende politieke, maatschappelijke problemen die door de crisis naar de voorgrond zijn gedwongen.
Hoe kunnen we verstandig uit deze crisis manoeuvreren? Het antwoord op deze vraag hangt samen met een ander debat: dat over bezuinigingen. Moeten we het geld laten rollen, of juist het huishoudboekje op orde houden? In dertig vragen nemen we je mee langs de belangrijkste politieke keuzes van onze tijd. Geef niet onvoorwaardelijk geld aan ‘nationale paradepaardjes’ als KLM In: De Correspondent (29 april)
KLM kan 2 tot 4 miljard euro aan overheidsgeld tegemoet zien. Maar een substantieel deel van dat geld gaat uiteindelijk richting banken, beleggers en oliehandelaren. Waarom eigenlijk? Wie gokt, kan verliezen. De overheid moet geen geld geven zonder dat bestaande schuldeisers inleveren. Zo kunnen landen kwetsbare freelancers en zelfstandigen financieel bijstaan In: Economics for Inclusive Prosperity (16 april)
De maatregelen die veel regeringen nemen om een economische ramp als gevolg van de corona-uitbraak te voorkomen, werken alleen in ontwikkelde landen. In de meeste van die landen krijgen bedrijven geld om werknemers in dienst te houden. Mensen die tóch hun baan verliezen, kunnen aanspraak maken op sociale verzekeringen. Maar deze maatregelen gelden vaak niet voor freelancers en (schijn)zelfstandigen.
In rijkere (OESO-)landen bestaat de werkende bevolking voor 15 procent uit deze laatste twee groepen. In veel Latijns-Amerikaanse landen is dat dubbel zo veel, in sommige landen zelfs 50 procent. Denk daarbij aan schoonmakers en bouwvakkers die op opdrachtbasis werken, en aan micro-ondernemingen zoals kleine winkels. Zij hebben niets aan sociale verzekeringen voor werknemers, en bovendien is hun werk vaak sterker afhankelijk van economische pieken en dalen.
De Argentijnse economen Eduardo Levy Yeyati en Luca Sartorio pleiten daarom voor een model waar ook zelfstandigen van profiteren. Ze volgen daarbij het voorbeeld van Oostenrijk: daar stoppen werkgevers een percentage van het loon dat ze uitbetalen aan zowel werknemers als freelancers in een apart potje. Iedereen kan zijn persoonlijke potje meenemen naar een volgende werk- of opdrachtgever, en er gebruik van maken als er minder of geen werk is. Een vermogensbelasting voor rijke Europeanen kan de coronacrisis bekostigen In: VoxEU (3 april)
Op dit moment zijn er diverse plannen voor ‘economische solidariteit tussen EU-landen’ om de kosten van de coronacrisis betaalbaar te houden voor ieder land. Al deze voorstellen kosten geld, dat vroeg of laat moet worden terugbetaald.
Drie topeconomen stellen dat we van dit moment gebruik moeten maken om een vermogensbelasting in te voeren voor de rijkste Europeanen. De belasting moet specifiek worden ingezet om de kosten van de coronacrisis te dragen en zal geheven worden op de één procent meest vermogenden (personen met een vermogen van minstens 2 miljoen euro).
Het invoeren van de belasting moet op Europees niveau ingevoerd worden om belastingontwijking te verminderen, en zal naar verwachten zo’n tien jaar moeten duren. Is de tijd voor een basisinkomen daar? In: De Correspondent (2 april)
Nu miljoenen mensen wereldwijd hun baan kwijtraken door het coronavirus, klinkt eens te meer de roep om een basisinkomen. Zelfs in de VS gaat men nu overstag: miljoenen Amerikanen krijgen 1.200 dollar aan financiële steun van de overheid. Lang niet genoeg om van te leven, maar de coronacrisis laat zien dat ideeën die een paar maanden geleden nog radicaal werden gevonden, nu heel logisch lijken.
Om echte verandering af te dwingen, zou een basisinkomen ook na de pandemie moeten worden uitgedeeld. Dat het werkt, bewees een groot experiment in Canada in de jaren zeventig. Mensen gaan nauwelijks minder werken. Ziekenhuisbezoek neemt af. Mensen die een basisinkomen krijgen kunnen eindelijk de baan kiezen waar zij gelukkig van worden. En de hele overheidsbureaucratie voor toeslagen en controle kan worden afgeschaft. Hoeveel geld vinden we een mensenleven waard? In: FiveThirtyEight (27 maart)
Het is moeilijk een prijs op een mensenleven te plakken. Maar economen hebben een manier gevonden om uit te rekenen hoeveel de gemiddelde mens bereid is te betalen om minder risico te lopen op een (te vroege) dood. Op die manier berekenden ze ook wat de maatschappij bereid is te betalen voor het redden van een mensenleven. (Spoiler: zo’n 9 à 10 miljoen dollar per leven.)
De berekening wordt ook wel de ‘waarde van een statistisch leven’ genoemd. Die wordt gebruikt om allerlei belangrijke beslissingen te nemen, zoals de coronawet die de Amerikaanse Senaat onlangs unaniem aannam – een steunpakket ter waarde van 2 biljoen dollar. Dit artikel legt uit hoe economen tot die berekening komen, de (vele) morele dilemma’s waar ze tegenaan lopen, en hoe de angst voor een wisse dood de prijs van een mensenleven opstuwt. Hoe we ervoor kunnen zorgen dat arme landen niet failliet gaan In: The Nation (23 maart)
Arme mensen worden het hardst geraakt door een crisis, en arme landen ook. Nu beleggers zich massaal terugtrekken uit ‘opkomende markten’ (denk bijvoorbeeld aan Vietnam, Ecuador of Zuid-Afrika), krijgen deze landen problemen om in hun basisbehoeften te voorzien. Voor de import van bijvoorbeeld medische goederen en voedsel betalen ze in dollars, maar hun eigen munt wordt ten opzichte van die ‘moderne goudstandaard’ steeds minder waard.
Om landen te redden kan de centrale bank van de VS (de Federal Reserve, meestal Fed genoemd) lokale valuta uitwisselen tegen dollars. Het geld wordt dan later met rente weer teruggeruild. Maar: niet alle landen mogen dat doen. Dus heeft de Fed een perverse macht: ze kan beslissen welke landen overleven, en welke niet.
Maar er is een uitweg, schrijven bestuurskundigen David Adler en Andres Arauz. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) kan zogenoemde speciale trekkingsrechten (Special Drawing Rights, SDR’s) aan landen uitdelen. Daarmee kunnen ze handelen, onafhankelijk van de waarde van hun eigen munt. Waarom de overheid ondernemers nu onvoorwaardelijk geld moet geven In: De Correspondent (17 maart)
In tijden van crisis kunnen bedrijven bij de overheid aankloppen voor zogeheten ‘werktijdverkorting’: als werkgevers minder werk hebben voor hun werknemers, springt de overheid financieel bij voor de niet-gewerkte uren. Sinds de uitbraak van het coronavirus is nu al werktijdverkorting aangevraagd voor zeker acht keer zo veel werknemers als tijdens de financiële crisis van 2008.
Maar er bestaat een mogelijke, tijdelijke oplossing om de financiële strop voor restaurants, vervoerders en zzp’ers een halt toe te roepen. De overheid kan – onvoorwaardelijk – geld aan ondernemers geven die dat nodig hebben om hun bedrijf overeind te houden, zodat de economie zo stabiel mogelijk blijft draaien.
De vraag is hoe zo’n maatregel op de langere termijn uitpakt, maar als de overheid helemaal niet ingrijpt, gaat er hoe dan ook heel veel geld verloren.
Gids
Corona in context
Het coronavirus is uitgegroeid tot een pandemie met verstrekkende en langdurige gevolgen. Wij zien het als onze taak jou te helpen deze wereldwijde ontwikkeling te begrijpen door het nieuws op een weloverwogen, feitelijke en constructieve manier van context te voorzien. Daarom zijn we deze coronagids begonnen.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!
