In seizoen zeven van Game of Thrones geeft meestermanipulator Littlefinger advies aan Lady of Winterfell Sansa Stark:

‘Imagine the worst thing your enemies could possibly want and what they might do to get it.’

Ik moest aan het advies van Littlefinger denken toen deze week de onderwijsbegroting werd besproken in de Tweede Kamer: geen plan van aanpak voor het lerarentekort, pas over een paar jaar geld voor werkdrukverlaging, te weinig geld voor salarissen.

Want stel dat de leraren het in Game of Thrones met Rutte-III moesten doen, hoe zou hun worstcasescenario er dan uitzien?

Het ergste is een volledige privatisering van het onderwijs

Het ergste wat hun vijand zou kunnen willen, is een volledige privatisering van het onderwijs. Om dat te bereiken zou hij leraren onderbetalen, waardoor steeds minder mensen leraar willen worden. Het lerarentekort groeit dan, waardoor er lagere eisen aan leraren moeten worden gesteld. Daardoor neemt het salaris af en willen wederom steeds minder mensen leraar worden. En dat gaat zo door tot er nog maar één oplossing is: privatiseer het onderwijs.

Voor dat scenario zou de Amerikaanse filosoof Noam Chomsky in ieder geval bang zijn. ‘That’s the standard technique of privatization: defund, make sure things don’t work, people get angry, you hand it over to private capital,’ somberde hij een aantal jaar geleden

Waarom de leraren staken

Tijdens de bespreking van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer werd duidelijk dat leraren na maanden protest niet de door hen geëiste 1,4 miljard voor salarissen en werkdrukverlaging zullen krijgen.

Er is 270 miljoen extra voor hen uitgetrokken in het regeerakkoord, maar de VVD wil dat alleen uitbetalen als leraren bereid zijn in te leveren op Wel gaat de afschaffing van de dividendbelasting door: dat gaat precies 1,4 miljard kosten.

Niet de aanhouder, maar de aandeelhouder wint.

En dus gaan leraren weer staken.

Dus: een nieuwe vakbond

De actiegroep die de staking initieert, PO in Actie, vormde zich deze week om tot een vakbond. In vertelden initiatiefnemers Jan van de Ven en Thijs Roovers: ‘Wij zijn met PO in Actie begonnen omdat de bonden onze belangen niet behartigden, we zijn zo groot geworden omdat de bonden onze belangen niet behartigden en nu worden we een vakbond omdat de bonden onze belangen nog steeds niet behartigen.’

Ze hebben een punt. Onderwijsvakbonden hebben zich vervreemd van hun achterban, en dat is heel geleidelijk gebeurd.

Onder de warme deken van de minister, maar met de rug naar de leraar toe

Halverwege de jaren negentig stortten de bonden zich naast verbetering van arbeidsvoorwaarden namelijk op een tweede missie: de beroepskwaliteit moest omhoog.

Ze gingen bijvoorbeeld samenwerken in de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL), die een lijst van competenties opstelde waar leraren aan zouden moeten voldoen. Die SBL werd later omgetoverd tot de Onderwijscoöperatie, die vooral bekend is van het lerarenregister waar leraren in de toekomst hun bijscholing in moeten bijhouden. Bij de totstandkoming van dat register

Maar leraren lachten om die competenties en zien dat register niet zitten. Nu ja, ze zijn er vooralsnog niet zó enthousiast over dat ze met z’n naar Den Haag trekken om te eisen dat ze voortaan hun bijscholing moeten registreren.

Dat PO in Actie nu zelf een vakbond begint, komt doordat de andere bonden de afgelopen twintig jaar steeds dichter tegen het ministerie aankropen. Onder de warme deken van de minister, maar met de rug naar de leraar toe.

Niet zo gek dus dat die leraar nu een nieuwe partner zoekt - al moet de nieuwe vakbond ervoor waken dat het geen ménage à trois wordt. Die nieuwe partner zou het advies van Littlefinger daarom altijd in het achterhoofd moeten houden.

Lees ook:

Hét onderwijsverhaal van dit moment is toch echt wat genuanceerder (zou je kunnen zeggen) Het is dé onderwijsbelofte: met technologie leerlingen gericht onderwijs aanbieden, door lesmateriaal dat zich automatisch aanpast aan het niveau van de leerling. Eerste resultaten bieden inderdaad reden tot optimisme, maar er te veel op vertrouwen is een gevaar. Lees het verhaal hier terug Deze onderzoeker gebruikt Big Data om kinderen op hun eigen niveau te laten leren Door digitale lesprogramma’s die heel veel data opleveren, komen we steeds meer te weten over hoe kinderen leren. Marthe Straatemeier, die promoveerde op rekenvaardigheid en nu aan het hoofd staat van een leerplatform, legt uit hoe dat werkt. Lees het vinterview hier terug